Những kỳ vọng lạc quan về một nhiệm kỳ thứ hai sôi động với những cam kết về thương mại và tăng trưởng kinh tế của Trump đang dần bị lu mờ bởi những cú sốc chính sách mà giới đầu tư gọi là "Trump Turmoil 2.0". Chỉ trong vòng chưa đầy hai tháng kể từ khi nhậm chức, chính quyền Trump đã đưa ra hàng loạt quyết định gây tranh cãi. Một loạt thuế quan nặng nề đã được áp lên các đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, kéo theo đó là việc cắt giảm mạnh mẽ nhân sự liên bang theo yêu cầu của nhóm cố vấn kinh tế DOGE. Bên cạnh đó, những động thái quyết liệt trong thương mại và chính sách đối ngoại của chính quyền Trump đang gây xáo trộn đáng kể đến trật tự kinh tế toàn cầu. Những biến động này không chỉ tạo ra một bầu không khí bất định, mà còn khiến thị trường tài chính chao đảo mạnh mẽ trong những ngày gần đây.

Ban đầu, nhiều nhà đầu tư vẫn tin rằng Trump, với danh xưng "bậc thầy đàm phán", sẽ tìm cách đạt được một thỏa thuận thương mại với Canada và Mexico. Kịch bản lý tưởng được kỳ vọng là ông có thể tuyên bố chiến thắng mà không cần thực sự thực thi lời đe dọa áp thuế 25% lên hai đối tác thương mại quan trọng nhất của Mỹ.

Thực tế, vào ngày 28/2, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tiết lộ rằng Mexico đã chủ động đề xuất áp thuế đối với Trung Quốc nhằm thể hiện sự đồng thuận với chính sách thương mại của Mỹ. Ông cũng kêu gọi Canada có hành động tương tự để hình thành một “Pháo đài Bắc Mỹ” (Fortress North America), bảo vệ khu vực này khỏi làn sóng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, thay vì một thỏa thuận mềm mỏng, tình hình đã diễn biến theo hướng đối đầu gay gắt hơn. Ngày 3/3, Trump tuyên bố không còn “dư địa để trì hoãn” và ngay ngày hôm sau, Mỹ chính thức áp thuế lên Canada và Mexico. Ông khẳng định biện pháp này là cần thiết để ép hai quốc gia láng giềng tăng cường kiểm soát nhập cư trái phép, ngăn chặn buôn lậu fentanyl, cân bằng cán cân thương mại và tạo động lực để các nhà máy quay trở lại Mỹ. Không dừng lại ở đó, ngày 4/3, thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc tăng từ 10% lên 20%, đánh dấu sự chuyển hướng từ các thỏa thuận thương mại sang một cuộc chiến thương mại thực sự. Đáp lại, Canada đã công bố biện pháp trả đũa ngay lập tức, trong khi Mexico dự kiến sẽ có động thái tương tự vào ngày 10/3.

Sự leo thang căng thẳng tiếp tục gia tăng khi ngày 5/3, một người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố rằng Bắc Kinh sẵn sàng "chiến đấu đến cùng trong bất kỳ cuộc chiến thương mại nào". Tuy nhiên, so với năm 2018, phản ứng của Trung Quốc lần này có phần thận trọng hơn. Thay vì áp thuế 25% lên hàng hóa Mỹ như trước, Trung Quốc chỉ đưa ra mức thuế suất từ 10% đến 15% đối với các mặt hàng quan trọng đối với nông dân Mỹ như thịt gà, thịt bò, thịt lợn và đậu nành.

Cuối tuần qua, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett cũng lên tiếng cảnh báo về tác động tiêu cực của thuế quan đối với chi tiêu tiêu dùng. Ông nhấn mạnh rằng thuế quan thực chất chỉ là một dạng thuế đánh vào hàng hóa, và "không có phép màu nào khiến chúng biến mất được".

Xu hướng giá S&P 500 và các ngưỡng hỗ trợ kỹ thuật quan trọng

Những diễn biến trên ngay lập tức gây tác động mạnh đến thị trường tài chính. Trong hai ngày 4 và 5/3, chứng khoán Mỹ lao dốc mạnh khi nhà đầu tư lo ngại về sự bất ổn từ chính sách thương mại. Cùng thời điểm, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ giảm sâu, phản ánh kỳ vọng rằng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ phải cắt giảm lãi suất nhanh hơn để đối phó với nguy cơ suy thoái.

Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 2 năm và 10 năm – Diễn biến và tín hiệu suy thoái

Kỳ vọng thay đổi lãi suất của Fed trong 12 tháng tới

Thêm vào đó, mô hình dự báo GDPNow của Fed Atlanta đã điều chỉnh dự báo GDP từ mức tăng trưởng 2.3% xuống -2.8% trong quý I, cho thấy tác động tiêu cực của thuế quan và điều kiện thời tiết bất lợi đối với nền kinh tế Mỹ.

Tăng trưởng GDP thực tế và dự báo GDPNow của Fed Atlanta

Cán cân thương mại hàng hóa Mỹ: Xu hướng nhập khẩu và xuất khẩu

Với những thay đổi trên, giới phân tích đã điều chỉnh lại xác suất ba kịch bản kinh tế chính trong năm nay. Kịch bản "Roaring 2020s" vẫn được giữ nguyên xác suất 55%, trong đó nền kinh tế Mỹ tiếp tục tăng trưởng nhờ công nghệ và năng suất lao động, trong khi các tác động của thuế quan đối với lạm phát chỉ mang tính tạm thời. Thị trường chứng khoán dự kiến sẽ biến động mạnh trong nửa đầu năm nhưng sẽ phục hồi vào cuối năm, với chỉ số S&P 500 có thể đạt 7000 điểm vào tháng 12.

Xu hướng sản xuất công nghiệp của ngành tiện ích điện và khí đốt tại Mỹ

Xu hướng và dự báo chỉ số S&P 500

Trong khi đó, rủi ro suy thoái đã gia tăng đáng kể. Xác suất kịch bản suy thoái đã tăng từ 20% lên 35%, chủ yếu do tác động tiêu cực của thuế quan đối với nền kinh tế trước khi các lợi ích từ chính sách onshoring (đưa nhà máy về Mỹ) kịp phát huy. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm từ mức 4.79% vào ngày 13/1 xuống còn 4.24% ở thời điểm hiện tại, cho thấy thị trường đang lo ngại về nguy cơ suy thoái hơn là lạm phát. Đồng thời, niềm tin tiêu dùng cũng suy giảm đáng kể khi giá hàng hóa leo thang do thuế quan.

Mặc dù nền kinh tế Mỹ vẫn thể hiện sức chống chịu đáng kể, nhưng "Trump Turmoil 2.0" đang thực sự thử thách sự bền vững của tăng trưởng kinh tế. Chính sách thương mại của Trump không chỉ tác động đến thị trường tài chính Mỹ, mà còn định hình lại trật tự kinh tế toàn cầu. Trong ngắn hạn, các chính sách thuế quan có thể gây ra những cú sốc tiêu cực trước khi bất kỳ lợi ích dài hạn nào có thể xuất hiện.

Các nhà đầu tư sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến của các cuộc đàm phán thương mại, phản ứng của Trung Quốc và động thái từ Fed. Với mức độ biến động ngày càng gia tăng, thị trường chứng khoán có thể còn phải đối mặt với những đợt điều chỉnh mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Liệu Trump có thể điều hướng nền kinh tế Mỹ ra khỏi tình trạng bất ổn này, hay rủi ro suy thoái sẽ tiếp tục gia tăng? Câu trả lời sẽ rõ ràng hơn trong những tháng tới.