Từ tiết giảm lương đến bùng nổ đầu tư: Sự chuyển mình của tư duy kinh tế EU

Từ tiết giảm lương đến bùng nổ đầu tư: Sự chuyển mình của tư duy kinh tế EU

Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

13:42 23/05/2025

Sau nhiều năm theo đuổi chính sách “thắt lưng buộc bụng” và tập trung vào việc cắt giảm lương để tăng khả năng cạnh tranh, châu Âu đang bước vào một kỷ nguyên kinh tế mới. Những nhân vật có tầm ảnh hưởng như Mario Draghi và Hội đồng Chuyên gia Kinh tế Đức (GCEE) đang cùng lên tiếng cho một tư duy khác: đầu tư mạnh mẽ, cải cách sâu rộng và từ bỏ những mô hình bảo vệ ngành công nghiệp lỗi thời. Sự đồng thuận mới này có thể là bước ngoặt lớn cho tương lai kinh tế của toàn khối EU.

Đã có một thời gian, không quá lâu trước đây, Ý và Đức thường được coi là hai thái cực đối lập trong cuộc tranh luận kinh tế ở Khu vực đồng Euro. Nhưng ngày nay đã có một sự đồng thuận đáng kể. Cụ thể, Mario Draghi, cựu thủ tướng Ý và chủ tịch ECB, cùng Hội đồng Chuyên gia Kinh tế Đức, một cơ quan cố vấn chính thức nhưng độc lập, đều là những người gần như bảo vệ hệ thống chính thống kinh tế Châu Âu. Cả hai cũng vừa đưa ra những tuyên bố minh họa mức độ thay đổi của hệ thống chính thống này.

Dưới đây là ba điều quan trọng nhất mà các tuyên bố của những nhân vật lỗi lạc này nói với chúng ta về sự đồng thuận mới của Châu Âu:

1. “Cạnh tranh bằng cách kìm nén lương” đã không còn

Thuật ngữ “năng lực cạnh tranh” có thể sẽ không bao giờ biến mất khỏi từ vựng chính sách kinh tế Châu Âu, dù lẽ ra không nên như vậy. Nhưng, may mắn thay, hầu như không ai còn sử dụng nó theo cách như cách đây 10 đến 15 năm, khi nó trở thành khẩu hiệu cho các chính sách nhằm hạ thấp mức lương. Khi các nhà hoạch định chính sách đề cập đến năng lực cạnh tranh ngày nay, họ có xu hướng ám chỉ đầu tư, chi phí năng lượng và các ưu đãi cho đổi mới sáng tạo.

Và điều quan trọng là sự thay đổi này đã được thúc đẩy bởi những nhân vật có ảnh hưởng như Draghi và GCEE. Draghi tuần trước đã có một bài phát biểu mạnh mẽ ở Coimbra, trong khi GCEE tuần này đã công bố báo cáo mùa xuân của mình, báo cáo đầu tiên kể từ khi ban lãnh đạo mới của Đức cải cách các quy tắc vay nợ để triển khai một gói kích thích tài khóa lớn. Trong cả hai văn bản, trọng tâm từng chiếm ưu thế vào năng lực cạnh tranh dựa trên lương không còn được thấy.

Mario Draghi lựa chọn các can thiệp của mình một cách cẩn thận nhưng lại trở nên mạnh mẽ hơn nhiều khi ông quyết định phát biểu công khai. Lần này, ông tiếp tục nhấn mạnh thông điệp “Draghi plus” mà người nghe đã rút ra từ bài phát biểu ông đưa ra ở Paris vào tháng 12 năm ngoái (mà tôi đã viết về tại đây).

Ông không ngại ngần đặt câu hỏi “tại sao chúng ta lại rơi vào tình thế phụ thuộc vào người tiêu dùng Mỹ để thúc đẩy tăng trưởng của mình”. Câu trả lời của ông là một lời chỉ trích gay gắt đối với các chính sách được áp dụng để giải quyết cuộc khủng hoảng Nợ chính phủ Khu vực đồng Euro, và đặc biệt là việc cắt giảm nhu cầu trong nước và tập trung vào việc giảm lương thay vì tăng năng suất.

GCEE, trong khi tập trung hẹp hơn vào Đức, cũng than phiền về động lực kinh tế trì trệ và cảnh báo về cú sốc thương mại đến từ Mỹ. Điều gì vắng mặt trong danh sách khuyến nghị của các chuyên gia cũng quan trọng như những gì họ đưa vào: sự im lặng về năng lực cạnh tranh dựa trên lương nói lên rất nhiều điều.

2. Đầu tư, đầu tư, và đầu tư

Một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất của tư duy kinh tế mới ở châu Âu là sự thay đổi trong cách nhìn về vai trò của đầu tư công. Tại Đức, gói kích thích tài khóa lớn dưới thời Thủ tướng Friedrich Merz – với khoản vay hàng trăm tỷ euro dành cho quốc phòng và hạ tầng – cho thấy một bước ngoặt quan trọng. Tuy nhiên, Hội đồng Chuyên gia Kinh tế Đức (GCEE) cảnh báo rằng gói kích thích này sẽ không phát huy tác dụng nếu phần lớn nguồn vốn mới chỉ được dùng để thay thế các khoản chi đầu tư đã có trong ngân sách, thay vì tạo ra các dự án đầu tư thực sự mới. Nói cách khác, nếu chính phủ chỉ "lấy vay mới để chi cũ", thì hiệu quả tăng trưởng sẽ không đạt được như kỳ vọng, và việc nới lỏng trần nợ sẽ trở nên vô nghĩa. Vì vậy, GCEE kêu gọi cơ chế giám sát chặt chẽ hơn nhằm đảm bảo rằng các khoản vay mới thực sự phục vụ cho mục tiêu thúc đẩy năng suất và tăng trưởng dài hạn – một thông điệp cho thấy tư duy kinh tế của châu Âu đang chuyển từ cắt giảm sang đầu tư.

GCEE cũng lo ngại điều này, và nói rõ ràng rằng nếu điều này xảy ra, gói tài khóa sẽ không phát huy hết tiềm năng tăng năng suất và tăng trưởng của nó (và do đó cũng có thể vi phạm các quy tắc ngân sách Châu Âu). Họ kêu gọi các cơ chế nghiêm ngặt hơn để đảm bảo rằng khoản vay bổ sung được sử dụng cho đầu tư bổ sung.

Không chỉ kêu gọi đầu tư mạnh tay, Mario Draghi còn đặt ra một tầm nhìn sâu rộng hơn: muốn đầu tư hiệu quả, EU phải hành động như một khối thống nhất. Theo ông, thay vì để từng quốc gia đơn lẻ xoay xở với ngân sách hạn hẹp, EU cần triển khai cơ chế vay nợ chung ở cấp độ toàn khối, từ đó huy động nguồn lực lớn hơn cho các dự án mang tính chiến lược. Bên cạnh đó, Draghi thúc giục xây dựng một thị trường vốn chung nhằm giữ lại dòng vốn đang chảy ra nước ngoài – một bước đi then chốt để hút đầu tư quay trở lại chính nền kinh tế châu Âu. Ông cũng nhấn mạnh việc gỡ bỏ các rào cản pháp lý và hành chính giữa các quốc gia thành viên, tạo ra một cú hích về cung, từ đó tăng năng suất và tiền lương thông qua nhu cầu nội địa mạnh hơn. Nhưng tất cả những điều đó, theo Draghi, chỉ có thể xảy ra nếu EU dám tiến hành một cuộc cải tổ cơ cấu toàn diện – không còn chỗ cho nửa vời hay bảo thủ.

3. Chủ nghĩa bảo hộ “thân doanh nghiệp cũ” đã hết thờ

Trong nhiều thập kỷ, các chính phủ châu Âu đã theo đuổi chính sách bảo vệ các ngành công nghiệp truyền thống, tạo nên sự gắn bó chặt chẽ giữa nhà nước và các tập đoàn lớn. Ngành ô tô Đức, với vị thế thống lĩnh và sức mạnh chính trị vượt trội, là minh chứng tiêu biểu cho cách tiếp cận này. Tuy nhiên, Mario Draghi và các chuyên gia kinh tế giờ đây đồng thuận rằng chiến lược này đã lỗi thời và không còn phù hợp với những thách thức hiện tại. Thay vì giữ nguyên các cấu trúc kinh tế cũ kỹ, EU cần tạo điều kiện cho sự đổi mới và đầu tư vào các lĩnh vực mới, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh để đảm bảo tăng trưởng bền vững trong tương lai.

Hội đồng Chuyên gia Kinh tế Đức (GCEE) thừa nhận rằng quá trình chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế có thể gây ra nhiều khó khăn, như mất việc làm và cần thời gian để người lao động thích nghi. Tuy nhiên, họ nhấn mạnh vai trò quan trọng của các chính sách công nghiệp, thị trường lao động và phát triển vùng miền trong việc giảm thiểu chi phí điều chỉnh này, đồng thời nâng cao triển vọng tăng trưởng dài hạn. GCEE cảnh báo việc duy trì các ngành công nghiệp không còn sức cạnh tranh thông qua trợ cấp tốn kém không chỉ lãng phí nguồn lực mà còn trì hoãn sự đổi mới cần thiết. Thay vào đó, cơ quan này đề xuất tập trung vào các chính sách đào tạo, nâng cao kỹ năng và tái đào tạo, giúp người lao động nhanh chóng chuyển sang các ngành nghề mới đầy tiềm năng, từ đó đảm bảo sự phát triển bền vững và cạnh tranh của nền kinh tế.

Financial Times

Broker listing

Cùng chuyên mục

Sáu tháng đầu nhiệm kỳ: Trump làm nước Mỹ yếu đi ra sao?
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Sáu tháng đầu nhiệm kỳ: Trump làm nước Mỹ yếu đi ra sao?

Chỉ trong chưa đầy sáu tháng đầu nhiệm kỳ, Donald Trump đã tiến hành một loạt thay đổi sâu rộng, làm lung lay nền tảng dân chủ, pháp quyền và vị thế quốc tế của nước Mỹ. Từ việc cai trị bằng sắc lệnh, bổ nhiệm người thân tín thiếu năng lực, tấn công vào khoa học, đến việc đẩy mạnh chủ nghĩa đơn phương và gây bất ổn toàn cầu, những gì Trump đang làm khiến nhiều người lo ngại rằng nước Mỹ đang rời xa chính những giá trị từng làm nên sức mạnh và sự vĩ đại của mình.
Bức tường thuế quan của Trump đang hình thành quanh các nhà máy Đông Nam Á
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Bức tường thuế quan của Trump đang hình thành quanh các nhà máy Đông Nam Á

Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đẩy mạnh chiến lược thương mại cứng rắn bằng cách đe dọa áp thuế cao lên hàng hóa từ loạt quốc gia Đông Nam Á, tạo ra một “bức tường thuế quan” mới quanh các trung tâm sản xuất của khu vực. Mục tiêu là ngăn chặn tình trạng hàng Trung Quốc “chuyển hướng” qua các nước thứ ba để né thuế, nhưng động thái này có thể gây xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu, đẩy giá hàng hóa lên cao và buộc người tiêu dùng Mỹ phải lựa chọn giữa chi tiêu nhiều hơn hoặc từ bỏ sản phẩm nhập khẩu.
Nhận định USD/JPY và AUD/USD: Tâm điểm hương vế tin tức thương mại và lạm phát Trung Quốc

Nhận định USD/JPY và AUD/USD: Tâm điểm hương vế tin tức thương mại và lạm phát Trung Quốc

Các chính sách thuế mới từ Mỹ và số liệu sản xuất yếu của Nhật có thể làm chậm tiến trình bình thường hóa chính sách tiền tệ của BoJ, qua đó gây áp lực lên đồng Yên và kỳ vọng nâng lãi suất. Trong khi đó, dữ liệu lạm phát từ Trung Quốc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ giá AUD/USD và định hướng chính sách của RBA, với áp lực giảm phát có thể kéo đồng Aussie về mốc $0.65. RBA nhấn mạnh rằng các gói kích thích kinh tế từ Trung Quốc sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác động của thuế quan đối với Úc, và nếu điều này trở thành hiện thực, có thể hỗ trợ tỷ giá AUD/USD.
Quan chức ECB Makhlouf: Đồng Euro chưa sẵn sàng thách thức vai trò của USD

Quan chức ECB Makhlouf: Đồng Euro chưa sẵn sàng thách thức vai trò của USD

Đồng euro không thể nhanh chóng thay thế đồng đô la như trụ cột của hệ thống tài chính thế giới vì các quốc gia sử dụng đồng tiền này vẫn còn một chặng đường dài để đi trong việc hội nhập tài chính và kinh tế, thành viên Hội đồng Quản trị Ngân hàng Trung ương châu Âu Gabriel Makhlouf cho biết.
Nhận định USD/JPY và AUD/USD: Tăng trưởng tiền lương khiến thị trường đổ dồn chú ý vào BoJ

Nhận định USD/JPY và AUD/USD: Tăng trưởng tiền lương khiến thị trường đổ dồn chú ý vào BoJ

Dữ liệu tăng trưởng tiền lương của Nhật Bản có thể tác động đến các cược tăng lãi suất của BoJ và thúc đẩy hành động giá USD/JPY vào đầu tuần giao dịch. Lượng tuyển dụng ở Úc tăng có thể thúc đẩy AUD/USD trước quyết định về lãi suất của RBA, làm giảm bớt lo ngại về việc cắt giảm lãi suất vào tháng 7. Những người phát biểu tại Fed hôm nay có thể tác động đến USD/JPY và AUD/USD tùy thuộc vào phản ứng của họ đối với Báo cáo việc làm của Hoa Kỳ tuần trước.
Tỷ lệ thất nghiệp Mỹ thấp kỷ lục, nhưng vì sao người lao động vẫn chán nản?

Tỷ lệ thất nghiệp Mỹ thấp kỷ lục, nhưng vì sao người lao động vẫn chán nản?

Tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ vừa giảm xuống 4.1% – một con số tưởng chừng lý tưởng để ăn mừng trong ngày Quốc khánh. Thế nhưng, đằng sau con số đẹp ấy là một thực tế ảm đạm: ngày càng nhiều người lao động, đặc biệt là giới trẻ và người nhập cư, đang rời khỏi lực lượng lao động vì mất niềm tin vào khả năng tìm được việc làm. Liệu thị trường việc làm Mỹ có đang "đẹp bề ngoài, rối bời bên trong"?
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ