Trump tuyên bố "Đau đớn ngắn hạn sẽ dẫn đến lợi ích dài hạn" – Nhưng liệu có thật vậy?

Trump tuyên bố "Đau đớn ngắn hạn sẽ dẫn đến lợi ích dài hạn" – Nhưng liệu có thật vậy?

Trà Giang

Trà Giang

Junior Editor

07:50 15/04/2025

Tổng thống Donald Trump lại một lần nữa thể hiện khả năng quen thuộc của mình: biến những biến động kinh tế thành một câu chuyện lạc quan mang màu sắc tích cực.

Khi thị trường chứng khoán và trái phiếu Mỹ đồng loạt rơi tự do trong tuần qua, làm dấy lên những lo ngại về sự bất ổn tài chính, ông chỉ nhẹ nhàng gọi đó là hiện tượng “người dân hơi lo lắng quá mức”. Còn khi tuyên bố tạm dừng một phần mức thuế trong 90 ngày, ông mô tả tất cả biến động chỉ là “chi phí chuyển đổi” trên con đường đưa nước Mỹ bước vào thời kỳ tái thiết huy hoàng. “Cuối cùng, mọi thứ sẽ trở nên tuyệt vời,” ông tuyên bố một cách tự tin, như thể đang kể về một cuộc cách mạng vĩ đại.

Câu chuyện ông Trump đang cố vẽ nên rất rõ ràng: nước Mỹ sẽ phải chấp nhận hy sinh ngắn hạn để đổi lấy một viễn cảnh thịnh vượng dài hạn. Tuy nhiên, các biến động dữ dội gần đây trên thị trường và các chỉ số niềm tin tiêu dùng đang đặt ra câu hỏi lớn: Liệu cái gọi là “đau thương ngắn hạn” có đang bị đánh giá thấp một cách nguy hiểm? Và liệu những “quả ngọt dài hạn” có thực sự tồn tại?

Hiện tại, hệ quả trước mắt từ chính sách thuế quan của ông Trump đã bắt đầu lộ rõ. Trong nhiều tuần qua, thị trường chứng kiến sự phân kỳ đáng kể giữa các dữ liệu kinh tế vĩ mô chính thức và tâm lý tiêu dùng. Chỉ số niềm tin tiêu dùng của Đại học Michigan đã lao dốc xuống còn 50.8 điểm trong tháng 4, mức thấp thứ hai trong lịch sử khảo sát. Lo ngại về chi phí hàng hóa tăng mạnh do thuế quan chính là nguyên nhân chính. Theo khảo sát, người tiêu dùng Mỹ hiện kỳ vọng lạm phát sẽ lên tới 6.7% trong 12 tháng tới – mức cao nhất trong hơn bốn thập kỷ.

Niềm tin doanh nghiệp cũng đảo chiều đáng kể. Nếu như sau cuộc bầu cử năm 2016, giới quản lý doanh nghiệp kỳ vọng một kỷ nguyên thúc đẩy tăng trưởng với cải cách thuế và nới lỏng quy định, thì nay tâm trạng đã đổi khác. Chỉ số niềm tin của các doanh nghiệp nhỏ do Liên đoàn Doanh nghiệp Độc lập Quốc gia (NFIB) công bố đã giảm ba tháng liên tiếp, phản ánh tâm lý ngày càng lo ngại về hướng đi thương mại của Nhà Trắng.

Một số chuyên gia có thể lập luận rằng những dữ liệu khảo sát này mang nặng yếu tố tâm lý. Trên bề mặt, thị trường lao động vẫn khá vững vàng, các chỉ số tiêu dùng theo thời gian thực như chi tiêu thẻ tín dụng vẫn duy trì tích cực. Nhưng khi đi sâu vào chi tiết, bức tranh không mấy sáng sủa. Người tiêu dùng có xu hướng mua sắm trước thời hạn, đặc biệt là đối với xe hơi và thiết bị điện tử, nhằm tránh các đợt tăng giá do tác động của thuế quan. Trong khi đó, số liệu chính thức về lao động thường được công bố với độ trễ, còn các chỉ báo tư nhân cho thấy tình trạng sa thải lao động đang gia tăng nhanh chóng.

Ngày 9/4 vừa qua, khi các mức thuế quan đối ứng chính thức có hiệu lực, các nhà kinh tế tại Goldman Sachs đã phát đi một cảnh báo gây sốc: nguy cơ kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái trong vòng 12 tháng tới lên tới 65%. Ngay sau đó, ông Trump tuyên bố tạm hoãn áp thuế trong 90 ngày, khiến Goldman phải điều chỉnh xác suất xuống còn 45%. Mức chênh lệch 20 điểm phần trăm chỉ trong vài ngày – đơn thuần vì một phát ngôn từ Nhà Trắng – là minh chứng rõ ràng cho mức độ bất định mà chính sách thương mại của ông Trump đang gây ra cho toàn bộ nền kinh tế Mỹ.

Cần nhấn mạnh rằng, chỉ cách đây vài tháng, phần lớn các tổ chức dự báo vẫn lạc quan rằng GDP Mỹ sẽ tăng trưởng khoảng 2.5% trong năm nay. Giờ đây, tương lai kinh tế Mỹ giống như một canh bạc tung đồng xu, mà kết quả phụ thuộc phần lớn vào trạng thái cảm xúc và chiến thuật đàm phán thương mại của một người đàn ông.

Còn về dài hạn, mọi thứ có thể bi quan hơn nữa. Chính sách thuế quan về bản chất là một hình thức bảo hộ – và điều đó thường đồng nghĩa với việc nền kinh tế bị méo mó về hiệu quả. Khi dòng vốn và lao động bị chuyển hướng sang những ngành không có khả năng cạnh tranh toàn cầu, năng suất lao động sẽ giảm sút.

Một nghiên cứu toàn diện do Ngân hàng Thế giới công bố năm 2022 – dựa trên dữ liệu của 151 quốc gia từ năm 1963 đến 2014 – cho thấy: nếu thuế quan tăng trung bình 4 điểm phần trăm, sản lượng kinh tế có thể giảm khoảng 0.4% sau 5 năm, chủ yếu do năng suất lao động giảm gần 1%.

Nhưng mức tăng thuế hiện nay ở Mỹ thậm chí vượt xa mọi chuẩn mực thông thường. Dù đã miễn trừ một số mặt hàng như điện thoại và đồ điện tử, thuế hiệu dụng trung bình của Mỹ đã tăng từ 2.5% vào năm ngoái lên hơn 20% trong năm nay – tức gấp gần 5 lần mức mà nghiên cứu của World Bank từng xem xét.

Không dừng lại ở thương mại hàng hóa, thuế quan còn có tác động trực tiếp tới tài khoản vốn – nơi phản ánh dòng đầu tư nước ngoài vào Mỹ. Việc áp thuế mạnh khiến niềm tin vào tài sản Mỹ sụt giảm. Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm đã tăng thêm 0.5 điểm phần trăm kể từ đầu tháng 4 – một chỉ báo cho thấy chi phí vay mượn của chính phủ Mỹ đang gia tăng. Về lâu dài, người dân Mỹ sẽ phải gánh vác nhiều hơn khoản nợ chính phủ, khiến nguồn lực bị rút khỏi khu vực tư nhân.

Mô hình Penn Wharton Budget Model đã thực hiện một phân tích tổng thể về tác động kết hợp giữa thương mại và dòng vốn. Kết quả ước tính rằng trong vòng 30 năm tới, GDP Mỹ có thể giảm khoảng 8%, tiền lương bình quân giảm 7%, và tổng vốn đầu tư của nền kinh tế sẽ thấp hơn hơn 10% so với kịch bản không có thuế quan. Điều đó đồng nghĩa với một nước Mỹ có hệ thống cơ sở hạ tầng lỗi thời hơn, đường sá kém chất lượng, sân bay lạc hậu và – trớ trêu thay – các nhà máy thua kém thế giới, bất chấp khẩu hiệu “mang công nghiệp trở lại” của ông Trump.

Tất nhiên, mọi mô hình dự báo dài hạn đều chứa đựng rủi ro sai lệch, đặc biệt khi chính sách của ông Trump liên tục thay đổi theo chu kỳ "đe doạ – hành động – rút lui". Tuy vậy, xác suất đang nghiêng về kịch bản tiêu cực – không chỉ trong năm 2025 mà cả trong nhiều năm tới. Và nếu điều đó xảy ra, “chi phí chuyển đổi” mà ông Trump nhắc đến có thể là một trong những phép nói giảm nói tránh nguy hiểm nhất trong lịch sử kinh tế Mỹ hiện đại.

The Economist

Broker listing

Cùng chuyên mục

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thị trường tài chính tiếp tục bứt phá, bất chấp những cơn gió ngược từ chính trị, với động lực chính đến từ nhóm cổ phiếu công nghệ dẫn đầu. Nvidia là “viên ngọc sáng” trong làn sóng AI, vừa vượt mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD, đẩy giá cổ phiếu bay cao, vượt lên trên những mối lo về căng thẳng thương mại và các phát biểu cứng rắn từ Tổng thống Mỹ. Trong khi đó, các biện pháp thuế quan mới từ Trump, từ đồng đến dược phẩm, thậm chí cả Brazil, vẫn tiếp tục được triển khai, nhưng dường như không để lại tác động rõ ràng đến thị trường.
Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ