Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Ba cho biết ông sẽ áp mức thuế 50% đối với đồng nhập khẩu và sắp triển khai các mức thuế đã đe dọa từ lâu với ngành bán dẫn và dược phẩm. Động thái này làm gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu, khiến thị trường tài chính chao đảo và gây lo ngại mới về tăng trưởng kinh tế thế giới.

Chỉ một ngày sau khi gửi thư gây sức ép tới 14 đối tác thương mại – bao gồm các quốc gia cung cấp lớn như Nhật Bản và Hàn Quốc – Trump tiếp tục lặp lại lời đe dọa áp thuế 10% đối với hàng hóa từ Brazil, Ấn Độ và các nước thành viên khác trong nhóm BRICS.

Phát biểu tại cuộc họp nội các ở Nhà Trắng, Trump cho biết các cuộc đàm phán thương mại với Liên minh Châu Âu (EU) và Trung Quốc đang diễn ra "tốt đẹp", song ông cũng khẳng định sẽ sớm gửi thư áp thuế tới EU, có thể chỉ trong vài ngày tới.

Những phát biểu của Trump được đưa ra giữa lúc nền kinh tế toàn cầu vốn đã chịu áp lực bởi nhiều mức thuế do chính quyền ông áp đặt hoặc đe dọa trong những tháng gần đây. Đồng của Mỹ đã giảm hơn 10% sau thông báo áp thuế mới, trong bối cảnh đây là kim loại thiết yếu đối với các lĩnh vực như xe điện, quốc phòng, năng lượng và tiêu dùng. Các mức thuế này sẽ được bổ sung vào danh sách các sản phẩm đã bị đánh thuế, bao gồm thép, nhôm và ô tô nhập khẩu, tuy nhiên hiện chưa có thời gian cụ thể về hiệu lực.

Thị trường chứng khoán Mỹ cũng chịu áp lực. Các cổ phiếu ngành dược giảm sau khi Trump cảnh báo có thể áp thuế lên đến 200% với dược phẩm nhập khẩu, dù ông cho biết có thể trì hoãn quyết định này khoảng một năm.

Trong khi đó, các quốc gia bị ảnh hưởng đang cố gắng ứng phó, nhất là sau khi Trump dời hạn chót áp thuế từ thứ Tư sang ngày 1 tháng 8. Chính quyền ông cũng từng cam kết sẽ đạt "90 thỏa thuận trong 90 ngày" sau khi công bố các mức thuế cụ thể theo từng quốc gia vào đầu tháng 4. Tuy nhiên, đến nay, chỉ có hai thỏa thuận được ký kết – với Vương quốc Anh và Việt Nam – và Trump cho biết thỏa thuận với Ấn Độ đang tiến gần đến hoàn tất.

“Các quốc gia đang thi nhau đàm phán,” Trump tuyên bố. “Đã đến lúc Mỹ bắt đầu thu tiền từ những nước đã lợi dụng chúng ta... và cười sau lưng vì chúng ta quá ngu ngốc.”

Ông cũng nói trên mạng xã hội Truth Social vào tối thứ Ba rằng "ít nhất bảy" thông báo thuế mới sẽ được đưa ra vào sáng thứ Tư và “còn nhiều nữa” sẽ được công bố trong chiều cùng ngày, nhưng không đưa thêm chi tiết cụ thể.

Các đối tác thương mại của Mỹ cho biết việc đàm phán với Washington đang trở nên phức tạp hơn rất nhiều bởi cách thông báo thuế bất ngờ và thiếu thống nhất, khiến quá trình thảo luận nội bộ về các nhượng bộ trở nên khó khăn.

Mức thuế cao nhất từ năm 1934

Sau các tuyên bố thuế quan mới, Trung tâm Nghiên cứu Ngân sách Yale (Yale Budget Lab) ước tính người tiêu dùng Mỹ hiện đang đối mặt với mức thuế hiệu quả trung bình là 17.6%, tăng từ mức 15.8% trước đó – mức cao nhất kể từ năm 1934.

Chính quyền Trump xem các khoản thuế này là nguồn thu quan trọng. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết Washington đã thu được khoảng 100 tỷ USD và có thể đạt 300 tỷ USD trước khi năm kết thúc. Trong những năm gần đây, Mỹ thường thu về khoảng 80 tỷ USD mỗi năm từ thuế nhập khẩu.

Chỉ số S&P 500 tiếp tục giảm trong phiên thứ Ba, nối tiếp đà bán tháo mạnh của Phố Wall sau loạt tuyên bố thuế mới từ ông Trump trong ngày trước đó.

Trump nói rằng ông “có lẽ” sẽ thông báo cho EU trong vòng hai ngày về mức thuế mà khối này có thể phải đối mặt đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ. Tuy nhiên, ông cũng cho biết EU đã thể hiện thái độ “rất công bằng” trong đàm phán gần đây.

Liên minh Châu Âu – đối tác thương mại song phương lớn nhất của Mỹ – đang nỗ lực đạt thỏa thuận trước ngày 1 tháng 8, với các nhượng bộ trong các ngành trọng yếu như hàng không, thiết bị y tế và rượu mạnh. Đồng thời, Brussels cũng đang xem xét các biện pháp bảo vệ đối với ngành ô tô, vốn có nhiều nhà máy tại Mỹ.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Đức Lars Klingbeil cảnh báo rằng EU sẵn sàng đáp trả nếu đàm phán thất bại. “Nếu chúng tôi không đạt được một thỏa thuận công bằng với Mỹ, EU sẽ có các biện pháp đối phó,” ông nói tại quốc hội Đức.

Tại châu Á, Nhật Bản – có thể đối mặt với thuế 25%, cao hơn mức 24% bị đe dọa hồi tháng 4 – yêu cầu được bảo vệ ngành ô tô và tuyên bố sẽ không nhượng bộ về nông nghiệp, một lĩnh vực có sức ép chính trị lớn trong nước, theo trưởng đoàn đàm phán Ryosei Akazawa.

Hàn Quốc, quốc gia cũng đứng trước khả năng bị áp thuế 25%, cho biết họ sẽ đẩy mạnh đàm phán trong những tuần tới nhằm đạt được giải pháp “đôi bên cùng có lợi”.

Washington và Bắc Kinh đã đạt được một thỏa thuận tạm thời vào tháng 6, nhưng nhiều chi tiết vẫn chưa rõ ràng. Nhà đầu tư đang theo dõi sát sao xem liệu thỏa thuận có giữ được đến hạn chót ngày 12 tháng 8 do Mỹ đặt ra hay không, hay sẽ dẫn đến một giải pháp lâu dài hơn.

“Gần đây, chúng tôi có mối quan hệ rất tốt với Trung Quốc,” Trump nói. “Chúng tôi đang làm việc rất hiệu quả với họ, và thành thật mà nói, họ rất công bằng trong thỏa thuận thương mại này.” Ông cũng tiết lộ rằng ông thường xuyên liên lạc với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Trump cũng công bố cụ thể mức thuế dự kiến áp dụng đối với nhiều quốc gia:

25% đối với hàng hóa từ Tunisia, Malaysia và Kazakhstan

30% với Bosnia & Herzegovina

32% với Indonesia

35% với Serbia và Bangladesh

36% với Campuchia và Thái Lan

40% với Lào và Myanmar