Trump đe dọa áp thuế quan lên các nước mua dầu từ Venezuela: Đòn bẩy kinh tế mới trong chiến tranh thương mại

Trump đe dọa áp thuế quan lên các nước mua dầu từ Venezuela: Đòn bẩy kinh tế mới trong chiến tranh thương mại

Trà Giang

Trà Giang

Junior Editor

10:12 25/03/2025

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố một công cụ mới trong chiến lược kinh tế đối ngoại của mình, khi tuyên bố áp dụng “thuế quan thứ cấp” đối với các quốc gia mua dầu từ Venezuela.

Đây là một động thái chưa từng có, kết hợp giữa biện pháp thuế quan truyền thống và cơ chế trừng phạt thứ cấp, nhằm siết chặt hoạt động xuất khẩu dầu của Venezuela cũng như gia tăng áp lực ngoại giao đối với chính quyền Caracas.

Biện pháp này được Trump công bố qua nền tảng Truth Social, sau đó được xác nhận chính thức bằng một sắc lệnh hành pháp. Theo đó, Mỹ có thể áp mức thuế 25% lên tất cả các hoạt động thương mại của các quốc gia với Mỹ nếu họ tiếp tục mua dầu từ Venezuela. Động thái này được lý giải là nhằm đáp trả việc “hàng chục nghìn tội phạm cấp cao và các tội phạm khác” từ Venezuela đã thâm nhập vào Mỹ, theo cáo buộc của Trump.

Động thái lần này của Trump không chỉ nhắm đến Venezuela mà còn có tác động sâu rộng đến nhiều quốc gia nhập khẩu dầu từ quốc gia Nam Mỹ này. Hiện tại, dầu của Venezuela đang được xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, Tây Ban Nha, Ấn Độ, cùng với một hệ thống giao dịch chợ đen, trong đó Trung Quốc đóng vai trò chủ chốt.

Theo Francisco Monaldi, Giám đốc Chương trình Chính sách Năng lượng Mỹ Latinh tại Viện Baker (Đại học Rice, Mỹ), đây là một khái niệm mới trong chiến tranh kinh tế. Ông nhận định rằng cách thức thực thi vẫn chưa rõ ràng, nhưng động thái này chắc chắn sẽ làm gia tăng căng thẳng trong lĩnh vực năng lượng và chính sách đối ngoại. Điểm đặc biệt của “thuế quan thứ cấp” so với các biện pháp trừng phạt truyền thống là khả năng áp dụng linh hoạt. Trước đây, Mỹ thường sử dụng trừng phạt tài chính thứ cấp, tức là cấm các tổ chức tài chính và doanh nghiệp có giao dịch với đối tượng bị cấm vận tiếp cận hệ thống tài chính Mỹ. Tuy nhiên, Trump dường như đang thay thế cơ chế này bằng thuế quan, một công cụ mà ông cho là hiệu quả hơn và không đẩy nhanh quá trình phi USD hóa. Theo Monaldi, Trung Quốc là mục tiêu chính của biện pháp này, vì nước này thực chất là thị trường tiêu thụ chính của dầu Venezuela trên chợ đen. Nếu không có Trung Quốc, Mỹ đã không cần áp dụng biện pháp này.

Theo sắc lệnh hành pháp của Trump, quyết định cuối cùng về việc áp dụng mức thuế 25% sẽ do Ngoại trưởng Marco Rubio đưa ra, bắt đầu từ ngày 2/4/2025. Điều này đồng nghĩa với việc chính quyền Mỹ có quyền linh hoạt trong việc nhắm đến các quốc gia cụ thể, tùy vào mức độ vi phạm chính sách của họ đối với Venezuela. Một điểm đáng chú ý trong sắc lệnh là nếu Trung Quốc bị áp thuế, thì các đặc khu hành chính Hong Kong và Macau cũng sẽ chịu chung số phận. Điều này phản ánh chiến lược cứng rắn hơn của Trump trong việc đối phó với Trung Quốc không chỉ trong lĩnh vực năng lượng mà còn cả về thương mại và địa chính trị.

Trong các phát biểu gần đây, Trump nhiều lần bày tỏ sự hoài nghi về tính hiệu quả của các lệnh trừng phạt tài chính truyền thống. Ông cảnh báo rằng trừng phạt có thể làm suy yếu vị thế toàn cầu của đồng USD, thúc đẩy các nước tìm kiếm phương án thay thế như giao dịch bằng đồng Nhân dân tệ (CNY) hoặc sử dụng hệ thống tài chính phi Mỹ. Ngược lại, thuế quan mang lại ba lợi ích chính.

Trước hết, đây là một công cụ đàm phán mạnh mẽ, khi các nước bị ảnh hưởng có thể buộc phải thay đổi chính sách theo hướng có lợi cho Mỹ nếu muốn tránh mức thuế cao. Thứ hai, thuế quan mang lại nguồn thu ngân sách đáng kể, khác với trừng phạt tài chính – vốn chỉ có tác dụng hạn chế khả năng tiếp cận thị trường, thuế quan có thể giúp Mỹ thu về hàng tỷ USD. Cuối cùng, đây là một công cụ linh hoạt, cho phép Trump dễ dàng điều chỉnh mức thuế từ 25% lên 30% hoặc cao hơn để gia tăng áp lực, hoặc giảm dần nếu đối phương nhượng bộ. Theo Josh Lipsky, Giám đốc cấp cao tại Trung tâm Địa kinh tế của Hội đồng Đại Tây Dương, Trump luôn coi thuế quan là một dạng trừng phạt, nhưng có lợi thế lớn hơn vì nó tạo ra doanh thu. Ông ấy tin rằng các lệnh trừng phạt tài chính có thể đẩy nhanh xu hướng phi USD hóa, trong khi thuế quan thì không.

Câu hỏi lớn nhất hiện nay là liệu các quốc gia bị ảnh hưởng có sẵn sàng nhượng bộ trước sức ép từ Mỹ hay không. Trong quá khứ, Trump từng thành công với các biện pháp thuế quan để đạt được nhượng bộ chính trị. Một ví dụ điển hình là Colombia, nước đã nhanh chóng rút lui sau khi Trump đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt, thuế quan và hạn chế thị thực nếu họ không tiếp nhận người di cư bị Mỹ trục xuất.

Tuy nhiên, tình huống của Trung Quốc và các quốc gia nhập khẩu dầu Venezuela có thể phức tạp hơn. Bắc Kinh từ lâu đã có cơ chế né tránh trừng phạt tài chính của Mỹ thông qua hệ thống thanh toán phi USD và giao dịch dầu thô bằng Nhân dân tệ. Nếu chính quyền Trump leo thang mức thuế lên 30% hoặc cao hơn, điều này có thể kéo theo căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và làm gia tăng rủi ro đối với thị trường năng lượng.

Trong bối cảnh Mỹ đang đối mặt với áp lực kiểm soát lạm phát và thị trường dầu mỏ toàn cầu biến động, một cuộc chiến thương mại mới có thể đẩy giá năng lượng lên cao, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế Mỹ và các đồng minh châu Âu.

Chiến tranh kinh tế: Mỹ gia tăng trừng phạt tài chính qua các thập kỷ

Peter Harrell, cựu cố vấn Nhà Trắng dưới thời Biden, đánh giá rằng Trump đang tạo ra một công cụ hoàn toàn mới trong chính sách kinh tế đối ngoại. Theo ông, với Trump, thuế quan không chỉ là công cụ bảo hộ mà còn là vũ khí địa chính trị. Đây là bước đi có thể tái định hình hoàn toàn chính sách thương mại và quan hệ quốc tế trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.

Việc Trump triển khai “thuế quan thứ cấp” với Venezuela cho thấy xu hướng cứng rắn hơn trong chính sách kinh tế đối ngoại của ông. Tuy nhiên, biện pháp này cũng đặt ra nhiều câu hỏi về hiệu quả thực tế và rủi ro tiềm ẩn đối với nền kinh tế toàn cầu. Nếu được thực thi một cách quyết liệt, đây có thể trở thành tiền lệ cho các biện pháp trừng phạt kinh tế kiểu mới, với ảnh hưởng sâu rộng không chỉ trong lĩnh vực năng lượng mà còn cả trong cấu trúc thương mại và tài chính quốc tế.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Cập nhật thuế quan: Đòn thuế của Trump giáng vào Nhật Bản và Hàn Quốc

Cập nhật thuế quan: Đòn thuế của Trump giáng vào Nhật Bản và Hàn Quốc

Tổng thống Trump đã bắt đầu gửi thông báo tới các đối tác thương mại chính về mức thuế mới mà ông dự định áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Hai quốc gia đầu tiên nhận thông báo là Nhật Bản và Hàn Quốc, cả hai sẽ phải đối mặt với mức thuế 25%, tăng từ mức 10% hiện tại – một đòn giáng mạnh vào hy vọng rằng Trump sẽ giảm căng thẳng thương mại và tránh leo thang cuộc chiến thuế quan.
Mở cửa thị trường châu Á: Các nhà giao dịch có xu hướng đặt cược vào một biến thể của chiến lược "TACO"

Mở cửa thị trường châu Á: Các nhà giao dịch có xu hướng đặt cược vào một biến thể của chiến lược "TACO"

Tuần này, thị trường toàn cầu di chuyển như đoàn xe không kính chẳng có đèn pha, và mỗi nhà giao dịch đều hy vọng xe dẫn đầu không lao xuống vực. Với thời hạn áp thuế ngày 9/7 đang tới gần, thị trường hiện giờ đang theo dõi Washington sát sao nhằm tìm kiếm bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sự leo thang hoặc thoái lui. Con đường phía trước vẫn mơ hồ, nhưng địa hình thì đầy chông gai.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ