Toàn cảnh thị trường dầu mỏ: Khi dầu thô không còn là trung tâm của cuộc chơi

Toàn cảnh thị trường dầu mỏ: Khi dầu thô không còn là trung tâm của cuộc chơi

Trà Giang

Trà Giang

Junior Editor

10:49 21/03/2025

Trong nhiều thập kỷ, dầu thô luôn được xem là thước đo chính xác nhất của thị trường năng lượng. Giá dầu, cung – cầu và biến động địa chính trị đều xoay quanh loại “vàng đen” này. Nhưng giờ đây, bức tranh thị trường dầu mỏ đã trở nên phức tạp hơn nhiều.

Sự bùng nổ của nhiên liệu sinh học, sự trỗi dậy của các chất lỏng khí tự nhiên (NGLs) từ cuộc cách mạng dầu đá phiến, và những chiến thuật khéo léo của OPEC nhằm lách giới hạn sản xuất đã làm lung lay vai trò trung tâm của dầu thô. Khi nhìn vào cung – cầu chỉ dựa trên dầu thô, thị trường có vẻ căng thẳng, điều đáng lẽ sẽ đẩy giá tăng. Nhưng nếu mở rộng góc nhìn để tính đến toàn bộ dầu lỏng, thị trường lại đang ở trạng thái dư cung, và đó chính là lý do khiến giá dầu giảm.

Sự dịch chuyển cơ cấu dầu mỏ: Tỷ trọng dầu thô giảm dần

Vào cuối những năm 1990, dầu thô chiếm đến 90% tổng nguồn cung dầu mỏ toàn cầu, khiến nó trở thành một đại diện hoàn hảo cho xu hướng thị trường. Nhưng đến nay, tỷ lệ này đã giảm xuống chỉ còn 74%, do ba yếu tố chính: sự phát triển mạnh mẽ của nhiên liệu sinh học, bùng nổ sản xuất NGLs và condensate từ cuộc cách mạng dầu đá phiến tại Mỹ, và OPEC tận dụng kẽ hở trong hạn ngạch sản xuất để đẩy mạnh các loại dầu lỏng không thuộc danh mục dầu thô.

Sai lầm lớn nhất của các nhà đầu tư là chỉ nhìn vào dầu thô mà bỏ qua các sản phẩm dầu lỏng khác. Một số nhà phân tích theo trường phái “bull” cho rằng NGLs hay condensate không phải là dầu thực sự. Nhưng trên thực tế, chúng không chỉ là dầu mà còn thay thế dầu thô trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là hóa dầu. Mỹ là một ví dụ điển hình. Theo dữ liệu tháng 12/2023, sản lượng dầu thô của Mỹ đạt 13,49 triệu thùng/ngày, nhưng nếu tính cả NGLs (7.1 triệu thùng/ngày) và nhiên liệu sinh học (1.44 triệu thùng/ngày), tổng sản lượng dầu lỏng thực tế lên tới 22 triệu thùng/ngày.

Sự gia tăng mạnh mẽ của NGLs và condensate đang tái định hình thị trường dầu mỏ, nhưng chúng vẫn chưa nhận được sự chú ý xứng đáng. Dầu thô (crude oil) là loại dầu nguyên khai được khai thác từ lòng đất trước khi tinh chế, trong khi condensate là một loại dầu lỏng được tách từ khí tự nhiên ngay tại miệng giếng khoan. NGLs (Natural Gas Liquids) bao gồm một loạt các chất lỏng khí tự nhiên như ethane, propane, butane, isobutane và pentane, được tách ra tại các nhà máy xử lý khí. Những sản phẩm này chủ yếu được sử dụng trong ngành hóa dầu, sản xuất nhựa, nhiên liệu nấu ăn và pha trộn xăng, và nhu cầu tiêu thụ của chúng đang tăng nhanh hơn dầu thô. Năm 2023, hơn 50% mức tăng trưởng tiêu thụ dầu toàn cầu đến từ ethane, propane và butane, và dự kiến năm 2024, con số này vẫn duy trì ở trên 40%.

Nhu cầu dầu toàn cầu: Nhiên liệu hóa dầu chiếm ưu thế

Một trong những động lực quan trọng nhất đằng sau sự bùng nổ dầu lỏng chính là chiến thuật lách luật của OPEC. Hệ thống hạn ngạch hiện tại của OPEC được thiết lập từ những năm 1980, khi phần lớn sản lượng dầu mỏ là dầu thô. Thời điểm đó, chỉ có Qatar sản xuất condensate và NGLs ở mức đáng kể. Vì thế, OPEC quyết định rằng hạn ngạch chỉ áp dụng cho dầu thô, bỏ qua các sản phẩm dầu lỏng khác. Ngày nay, các nước OPEC có động lực rất lớn để tập trung vào khai thác condensate và NGLs, vì chúng không bị ràng buộc bởi hạn ngạch sản xuất. Điều này đã dẫn đến làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào các cơ sở khai thác dầu lỏng ngoài dầu thô.

Hệ quả là sản lượng dầu thô của OPEC hiện thấp hơn 2 triệu thùng/ngày so với 20 năm trước, nhưng sản lượng NGLs đã tăng thêm 1.5 triệu thùng/ngày. Ả Rập Xê Út là quốc gia đi đầu trong chiến lược này. Năm 2023, vương quốc này tuyên bố sẽ hoãn kế hoạch mở rộng sản lượng dầu thô, nhưng lại đẩy mạnh khai thác khí tự nhiên từ mỏ Jafurah, dự kiến sẽ bổ sung gần 1 triệu thùng dầu lỏng/ngày từ 2025 đến 2030 – hoàn toàn ngoài hạn ngạch OPEC. Bên trong OPEC+, các nước như Nga, Iran và UAE cũng đang gia tăng sản lượng NGLs, trong khi Nigeria chọn cách tái phân loại một phần dầu thô thành condensate để tránh vi phạm hạn ngạch.

Ngoài OPEC, một yếu tố khác khiến thị trường dầu mỏ thay đổi là cuộc cách mạng dầu đá phiến tại Mỹ, vốn đã biến nước này thành nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới. Kể từ năm 2008, sản lượng dầu thô của Mỹ đã tăng 150%, nhưng sản lượng NGLs đã tăng gần 300%. Nếu coi NGLs của Mỹ như một quốc gia, thì nó sẽ trở thành nhà sản xuất dầu lớn thứ tư thế giới, chỉ sau Mỹ, Ả Rập Xê Út và Nga.

Mỹ dẫn đầu về sản lượng dầu lỏng

Dự kiến, sản lượng NGLs của Mỹ sẽ tiếp tục tăng vào năm 2025 và 2026, do giá khí tự nhiên phục hồi, kéo theo hoạt động khoan giếng và khai thác dầu lỏng. Trong khi sản lượng dầu thô từ đá phiến có thể chững lại, condensate và NGLs sẽ tiếp tục tăng trưởng, góp phần làm giảm giá dầu toàn cầu.

Giá dầu thô vẫn là một chỉ báo quan trọng, nhưng nếu chỉ nhìn vào dầu thô mà bỏ qua NGLs, condensate và nhiên liệu sinh học, các nhà đầu tư có thể đưa ra những đánh giá sai lầm. Cung dầu thực sự đang cao hơn nhiều so với những gì thị trường truyền thống theo dõi. Khi Ả Rập Xê Út mở rộng sản lượng dầu lỏng, Mỹ tiếp tục đẩy mạnh khai thác NGLs, và OPEC lách hạn ngạch để tăng nguồn cung, thị trường dầu mỏ sẽ tiếp tục chịu áp lực dư cung trong tương lai.

Kỷ nguyên mà dầu thô là trung tâm của thế giới năng lượng có thể đang dần đi đến hồi kết.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Cập nhật thuế quan: Đòn thuế của Trump giáng vào Nhật Bản và Hàn Quốc

Cập nhật thuế quan: Đòn thuế của Trump giáng vào Nhật Bản và Hàn Quốc

Tổng thống Trump đã bắt đầu gửi thông báo tới các đối tác thương mại chính về mức thuế mới mà ông dự định áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Hai quốc gia đầu tiên nhận thông báo là Nhật Bản và Hàn Quốc, cả hai sẽ phải đối mặt với mức thuế 25%, tăng từ mức 10% hiện tại – một đòn giáng mạnh vào hy vọng rằng Trump sẽ giảm căng thẳng thương mại và tránh leo thang cuộc chiến thuế quan.
Mở cửa thị trường châu Á: Các nhà giao dịch có xu hướng đặt cược vào một biến thể của chiến lược "TACO"

Mở cửa thị trường châu Á: Các nhà giao dịch có xu hướng đặt cược vào một biến thể của chiến lược "TACO"

Tuần này, thị trường toàn cầu di chuyển như đoàn xe không kính chẳng có đèn pha, và mỗi nhà giao dịch đều hy vọng xe dẫn đầu không lao xuống vực. Với thời hạn áp thuế ngày 9/7 đang tới gần, thị trường hiện giờ đang theo dõi Washington sát sao nhằm tìm kiếm bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sự leo thang hoặc thoái lui. Con đường phía trước vẫn mơ hồ, nhưng địa hình thì đầy chông gai.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ