Thị trường đang phản ứng với đợt thuế quan mới nhất của ông Trump giống như chuyện ngụ ngôn cậu bé chăn cừu hét lên "có chó sói" nhưng thay vì cảnh báo có sói, "cậu bé" Trump hét lên “thuế nhập khẩu”, đó là một lời đe dọa quen thuộc nhưng chẳng mấy khi có thiệt hại ngay lập tức. Việc cựu Tổng thống dọa áp mức thuế lên tới 100% đối với Nga trong vòng 50 ngày, cùng với thuế suất 30% mới đối với EU và Mexico, đáng lý ra sẽ thổi bùng làn sóng lo ngại rủi ro trên các thị trường tài sản. Nhưng thực tế, Phố Wall hầu như không mảy may dao động. Nasdaq vẫn bình thản lập kỷ lục mới, trong khi S&P nhích nhẹ.

Phản ứng này không phải là sự thờ ơ mà là phản xạ thị trường đã được tôi luyện. Các nhà giao dịch đã chứng kiến “vở kịch” này nhiều lần trước đó, và giờ đây họ xem các lời đe dọa thuế quan của ông Trump như một động thái mở màn thương lượng, hơn là tín hiệu về các biện pháp cứng rắn ngay lập tức. Điều này phản ánh ký ức thị trường từ chu kỳ thuế quan năm 2018: khi đó, dù thị trường ban đầu hoảng loạn, nhưng chứng khoán sau cùng vẫn hồi phục mạnh mẽ vì tác động thực tế không quá nghiêm trọng. Lần này, nhà đầu tư tiếp tục định giá một mức thuế “chịu đựng được”, phổ biến quanh mốc 15% vào cuối năm, dựa trên giả định rằng chi phí sẽ được chuyển phần lớn sang doanh nghiệp xuất khẩu và người tiêu dùng Mỹ.

Tuy nhiên, tất cả ánh mắt sẽ đổ dồn vào báo cáo CPI công bố vào cuối phiên giao dịch New York thứ Ba này, khi những lời đe dọa đối đầu với thực tế dữ liệu. Lạm phát hiện tại vẫn ôn hòa, nhưng tháng Sáu đánh dấu thời điểm mọi thứ có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Các tác động của đợt thuế quan trước đó bị trì hoãn bởi miễn trừ tạm thời và hiệu ứng tích trữ trước, nhưng “vùng đệm” này đang dần cạn kiệt. Hàng hóa áp thuế từ tháng Tư đã bắt đầu qua hải quan, và chỉ số CPI tháng Sáu sẽ cho thấy liệu áp lực giá đã thấm vào tiêu dùng đại chúng hay chưa.

Lợi suất trái phiếu chính phủ đã nhích lên nhẹ trước báo cáo CPI, phản ánh sự thận trọng vừa phải trên thị trường trái phiếu, dù chưa ở mức báo động. Thị trường vẫn vận hành trong kịch bản “trượt dốc nhẹ” khi dự báo về khả năng Fed cắt giảm lãi suất vào tháng Chín giữ vai trò trung tâm, trừ khi CPI bất ngờ bùng nổ. Ngay cả khi mùa báo cáo lợi nhuận đang đến gần,với loạt kết quả từ ngân hàng, Netflix tới Pepsi, khẩu vị rủi ro trên thị trường vẫn tỏ ra khá vững vàng, gần như tự tin rằng ảnh hưởng từ thuế quan sẽ được kiểm soát, tạo môi trường tích cực cho Fed.

Dẫu vậy, sự tự mãn này có thể là cái bẫy. Lạm phát không gõ cửa từ sảnh chính mà lặng lẽ len vào từ siêu thị, trạm xăng và các giỏ hàng trực tuyến. Độ trễ giữa áp thuế và phản ứng CPI là có thật nhưng không kéo dài mãi mãi. Từ tháng Bảy, các con số sẽ bắt đầu phản ánh rõ ràng hơn thực tế này, làm hẹp dư địa chính sách của Fed. Nếu CPI nóng bất ngờ, kịch bản cắt giảm lãi suất có thể bị hoãn, và “cơn mơ ngọt ngào” về việc phớt lờ thuế quan của thị trường có thể sớm bị đánh thức.

Ở thời điểm hiện tại, tâm lý lạc quan vẫn chiếm ưu thế. Các nhà giao dịch tiếp tục tận dụng những nhịp điều chỉnh do tin tức thuế quan để gia tăng vị thế, tin rằng đây chỉ là đòn bẩy chính trị tạm thời. Nhưng như trong mọi ván bài poker, vấn đề không nằm ở những quân bài đã lật mà ở lượt kế tiếp, và lần này, lượt kế tiếp chính là dữ liệu lạm phát tiêu dùng.

⟶ Quan điểm: Thị trường tiếp tục “tự lái” dù Trump làm dậy sóng thuế quan

Thị trường đang phản ứng giống như một phi công dày dạn kinh nghiệm bay xuyên qua vùng nhiễu động, không phải vì thời tiết êm ả, mà bởi bảng điều khiển vẫn báo hiệu động cơ vận hành tốt. Các nhà giao dịch đã trải nghiệm kiểu kịch bản này trước đây: tiếng ồn từ thuế quan, tâm lý hoảng loạn phía sau khoang lái, nhưng đường bay vẫn ổn định. Năm 2018 là lần diễn tập, và 2025 như một buổi biểu diễn lặp lại, chỉ khác là lần này thị trường có lợi nhuận mạnh mẽ hơn, lực đẩy công nghệ lớn hơn, và sự hỗ trợ tài khóa từ chính phủ.

Lệnh thuế quan hôm thứ Bảy nhắm vào EU và Mexico gần như không để lại dấu vết trên hợp đồng tương lai. Tài sản rủi ro có thể mở đầu tuần với nhịp điều chỉnh nhẹ, nhưng nếu không có rủi ro nào ảnh hưởng sâu tới lợi nhuận doanh nghiệp hoặc nhu cầu tiêu dùng, thị trường chứng khoán khó thay đổi hướng đi. Các nhà giao dịch kỳ vọng “những đám mây thuế quan” sẽ tan như lần trước khi ông Trump kích hoạt căng thẳng thương mại.

Những điểm tương đồng với năm 2018 rất rõ ràng. Khi đó, các cuộc đối đầu thương mại với Trung Quốc chỉ gây ra những đợt bán tháo ngắn hạn trước khi bị xoa dịu bằng các cuộc đàm phán hoặc trì hoãn. Chu kỳ hiện tại có thể có tham vọng tái định hình thương mại toàn cầu, nhưng các giai đoạn vẫn lặp lại: công bố, leo thang rồi nhượng bộ. Điều khác biệt lớn nhất là bối cảnh vĩ mô. Năm 2018, Fed đang thắt chặt, còn hỗ trợ tài khóa mờ nhạt. Năm nay, lãi suất có khả năng được cắt giảm, ngân sách mở rộng tiếp sức cho lợi nhuận doanh nghiệp, và cú hích từ công nghệ, đặc biệt là AI, đang tiếp thêm nhiên liệu tăng trưởng cho thị trường.

Dẫu vậy, mọi chuyến bay đều tiềm ẩn rủi ro. Trái phiếu đã bắt đầu phát tín hiệu cảnh báo. Lợi suất dài hạn tăng không hẳn do thuế quan, mà từ lo ngại tài khóa ngày càng phình to. Nếu chi phí vay tăng quá nhanh hoặc nguồn cung trái phiếu vượt cầu, thị trường có thể đối mặt với “túi khí vĩ mô” mà ngay cả đà lợi nhuận mạnh cũng không bù đắp được.

Xét về lịch sử, thị trường vẫn đứng về phía phe giá lên. Như năm 2018 và có thể cả năm 2025, chỉ khi thuế quan thực sự gây tổn hại lợi nhuận doanh nghiệp, xu hướng tăng mới bị đảo chiều. Cho đến khi đó, chiến lược hợp lý vẫn là: bám vào xu hướng tăng, chuẩn bị sẵn sàng cho những cú rung lắc, và theo sát các dữ liệu sắp tới. Nhưng dây an toàn nên được thắt chặt, sự bất ổn từ chính sách của Trump luôn trông có vẻ vô hại… cho đến khi ông không còn "dọa xuông" nữa.

⟶ JPY trôi dạt khi Tokyo đối mặt cơn bão chính trị

Đồng yên, từng được coi là “thiên đường trú ẩn” trên thị trường tiền tệ, đang mất phương hướng, trôi nổi giữa những bất ổn chính trị nội địa và cơn lốc thuế quan toàn cầu. Những gì bắt đầu như một đợt điều chỉnh kỹ thuật giờ đây đã chuyển thành sự tháo chạy tâm lý rõ rệt, khi nhà đầu tư rũ bỏ vị thế mua JPY dài hạn, không phải trong hoảng loạn mà trong sự mệt mỏi của những người từng chứng kiến kịch bản này trước đó.

Trọng tâm của sự suy yếu JPY nằm ở căng thẳng chính trị leo thang tại Tokyo. Chính phủ Ishiba đang đánh cược với Washington, yêu cầu miễn trừ thuế ngành ô tô trước khi nhượng bộ trong các thỏa thuận thương mại khác. Về lý thuyết, đây là chiến lược bảo vệ ngành lõi sản xuất của Nhật. Thực tế, đó là một lập trường yếu thế trước một chính quyền Mỹ không còn động cơ chính trị để thỏa hiệp.

Với cuộc bầu cử Thượng viện ngày 20/7 đang đến gần, thị trường tiền tệ đã bắt đầu định giá khả năng Nhật Bản sẽ rơi vào khoảng trống lãnh đạo. Liên minh LDP - Komeito có nguy cơ mất quyền kiểm soát Thượng viện, và nếu điều đó xảy ra, quyền lực chính phủ sẽ giảm mạnh, kéo theo sự bất ổn chính sách kéo dài. Đồng yên không chỉ phản ứng với dữ liệu kinh tế, mà còn với nguy cơ một chính phủ tê liệt.

Các khu vực bầu cử đơn lẻ tại Tokyo đang trở thành điểm nóng, với các thành trì LDP lung lay nghiêm trọng. Nếu liên minh không giành được ít nhất 50 ghế, vị trí của Thủ tướng Ishiba sẽ bị đe dọa nghiêm trọng. Khi đó, những cái tên như Sanae Takaichi, một chính trị gia theo đường lối dân tộc chủ nghĩa, ưa thích nới lỏng chính sách tiền tệ và tài khóa, có thể nổi lên. Thị trường sẽ coi điều này như một tín hiệu “bán JPY khi tăng giá”, báo hiệu sự trở lại của chiến lược tái lạm phát.

Hiện tại, phí bảo hiểm rủi ro chính trị đang ngày càng phản ánh vào tỷ giá JPY. Dù CPI Mỹ hay lập trường của Fed quan trọng, nhưng lịch trình bầu cử tại Nhật Bản đang trở thành nhân tố quyết định. Đây là trường hợp mà chính trị định hình tỷ giá nhiều hơn các yếu tố kinh tế truyền thống.

Nếu LDP giữ được thế trận, USD/JPY có thể điều chỉnh mạnh, khi niềm tin được phục hồi. Nhưng nếu chính phủ thất thế và các nhân tố chính trị mới nổi lên, đồng yên sẽ phải điều chỉnh theo hướng tiêu cực.

Hiện tại, giao dịch USD/JPY không còn đơn thuần là câu chuyện tiền tệ mà đã trở thành thước đo niềm tin vào khả năng điều hành của chính trường Nhật Bản.