Nhật Bản và nỗi ám ảnh bị so sánh ngang hàng với nền kinh tế mới nổi

Nhật Bản và nỗi ám ảnh bị so sánh ngang hàng với nền kinh tế mới nổi

Vân Chi

Vân Chi

Junior Editor

11:06 02/05/2024

Tháng Tư là một tháng đầy thử thách đối với Nhật Bản. Đồng yên giảm xuống mức thấp nhất trong 34 năm, sau đó chính phủ dường như có động thái can thiệp với gói hỗ trợ tiền tệ trị giá hơn 35 tỷ USD. Một tổ chức tư vấn nổi tiếng cảnh báo rằng hơn 1/3 số đô thị của đất nước có thể biến mất. Một ủy ban chính sách công nghiệp quan trọng đã cảnh báo về những mối đe dọa thường trực đối với sự thịnh vượng của quốc gia.

Nhật Bản – chấm dứt giảm phát, không đồng bộ về chính sách tiền tệ với các nền kinh tế phát triển, và ngày càng có dân số thưa thớt - đã được mô tả trong hơn một năm nay là đang ở một bước ngoặt lịch sử. Tháng 4 khó khăn, và đặc biệt là với đồng yên, đã khiến đích đến của bước ngoặt này ngày càng mờ mịt hơn.

Trong nhiều khả năng có thể xảy ra trong suốt năm 2024 và trong tương lai trung hạn của nước này, có một tình huống mà Nhật Bản lo sợ nhất: việc mất trật tự, mất cân đối, mất khả năng hoạt động – những điều gắn liền với nền kinh tế mới nổi.

Là quốc gia châu Á đầu tiên đạt được thành tựu nền kinh tế phát triển, Nhật Bản đã tự hào mang danh hiệu này trong nhiều thập kỷ, nhưng cũng rất lo sợ bị đánh mất vị thế ấy. Việc không giữ được vị trí nền kinh tế phát triển, dù vô lý hay xa vời đến đâu, cũng là một động lực quan trọng trong các cuộc thảo luận công khai.

Sự sụt giảm liên tục của đồng yên kể từ tháng 1, cùng với sự phấn khích trong giới đầu cơ và khả năng có động thái can thiệp của chính phủ vào thứ Hai, đã khiến một số người tuyên bố đây là tình hình khủng hoảng tiền tệ.

Một số người cho rằng điều này phơi bày những điểm yếu giống như một nền kinh tế mới nổi ở Nhật Bản. Ngoài ra, việc khách du lịch nước ngoài xuất hiện với số lượng kỷ lục và chia sẻ trên mạng xã hội về giá rẻ ở Nhật đã làm tăng thêm cảm giác suy giảm nhanh chóng.

Nhưng bây giờ lo lắng có vẻ chưa đúng chỗ. Nền kinh tế Nhật Bản lẽ ra có thể đạt trạng thái tốt hơn, và đồng yên suy yếu có nguy cơ cản trở sự phục hồi của tiêu dùng nội địa. Nhưng dự trữ ngoại tệ của Nhật Bản đang ở mức hơn 1 nghìn tỷ USD. Sự biến động của đồng yên, dù đáng báo động trên biểu đồ, thì vẫn có lợi cho phần lớn các công ty Nhật Bản. Quỹ đầu tư hưu trí chính phủ trị giá 1.4 nghìn tỷ USD, nắm giữ khoảng 50% tài sản ở nước ngoài và đạt mức lãi kỷ lục 232 tỷ USD vào năm 2023.

Tuy vậy, nỗi ám ảnh nền kinh tế mới nổi đang đến gần hơn. Tuần trước, Hội đồng Chiến lược Dân số, sử dụng các dự báo mới nhất của chính phủ về dân số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ trong khu vực vào năm 2050, đã xác định 43% trong số 1,729 đô thị của Nhật Bản “có khả năng sẽ biến mất”. Viễn cảnh các thị trấn ma trong tương lai, vùng chết kinh tế và tình trạng nghèo đói kinh niên đã đang dần hiện ra.

Cùng ngày, một ủy ban chính sách công nghiệp có ảnh hưởng của Bộ Kinh tế Thương mại và Công nghiệp đã công bố báo cáo mới nhất, đưa ra những thay đổi căn bản mà đất nước hiện cần có, để đi trước các nền kinh tế mới nổi. Báo cáo lập luận rằng, nếu không có những thay đổi nghiêm túc trong quản lý doanh nghiệp, tiền lương thực tế và tăng trưởng GDP sẽ không thay đổi. Báo cáo của Meti kết luận: “Ngay cả sự ổn định xã hội cũng có thể bị đánh mất”.

Hiện tại, có một số điểm sáng trong sự u ám này. Tình trạng thiếu lao động đang buộc các công ty phải cải cách dù đã khá muộn, cho phép người trẻ ở Nhật chấp nhận rủi ro hơn và thể hiện tinh thần kinh doanh mạnh mẽ hơn so với trước đây. Điều này có thể dẫn đến bối cảnh Ngân hàng Trung ương có thể tự tin tăng lãi suất khi tăng trưởng tiền lương thực tế trở nên cố định.

Tuy vậy, biến động gần đây của đồng Yên nhắc nhở mọi người rằng Nhật Bản đang có bước ngoặt lịch sử. Nhật Bản phải đồng thời thoát khỏi tình trạng giảm phát hàng thập kỷ, tiền lương trì trệ, giá cổ phiếu bị đè nén, quản trị kháng cự thay đổi và tình trạng dư thừa lao động. Đồng thời, do trải qua những điều chưa có tiền lệ, quốc gia này phải vượt qua những khó khăn đó mà không có kinh nghiệm gì. Đây là những bước đột phá lớn với quá khứ trước đây. Đồng Yên đang tìm lại mức giá của mình trong bối cảnh chưa từng xảy ra. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản không có “đồng nghiệp” nào đã trải qua trình trạng tương tự. Các doanh nghiệp phải thích ứng với lực lượng lao động, lượng cổ đông và tư duy tiêu dùng mà họ chưa quen thuộc.

Tuy vậy khả năng có những tính toán sai lầm là rất cao, có thể là mức sống bị suy giảm nghiêm trọng. Và rủi ro này càng trở nên cao hơn theo thời gian, nếu như thực sự có tình trạng nghiêm trọng như Meti và người khác đã dự đoán. Đối với các nhà hoạch định chính sách và những người khác, nỗi ám ảnh về khả năng trở thành nền kinh tế mới nổi là một mục tiêu rõ ràng để Nhật Bản phải luôn tránh xa. Điều này đang đem lại cho nền kinh tế phát triển lâu dài một số sự lạc quan đi kèm với những động thái vượt trội.

Financial Times

Broker listing

Cùng chuyên mục

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Cập nhật thuế quan: Đòn thuế của Trump giáng vào Nhật Bản và Hàn Quốc

Cập nhật thuế quan: Đòn thuế của Trump giáng vào Nhật Bản và Hàn Quốc

Tổng thống Trump đã bắt đầu gửi thông báo tới các đối tác thương mại chính về mức thuế mới mà ông dự định áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Hai quốc gia đầu tiên nhận thông báo là Nhật Bản và Hàn Quốc, cả hai sẽ phải đối mặt với mức thuế 25%, tăng từ mức 10% hiện tại – một đòn giáng mạnh vào hy vọng rằng Trump sẽ giảm căng thẳng thương mại và tránh leo thang cuộc chiến thuế quan.
Mở cửa thị trường châu Á: Các nhà giao dịch có xu hướng đặt cược vào một biến thể của chiến lược "TACO"

Mở cửa thị trường châu Á: Các nhà giao dịch có xu hướng đặt cược vào một biến thể của chiến lược "TACO"

Tuần này, thị trường toàn cầu di chuyển như đoàn xe không kính chẳng có đèn pha, và mỗi nhà giao dịch đều hy vọng xe dẫn đầu không lao xuống vực. Với thời hạn áp thuế ngày 9/7 đang tới gần, thị trường hiện giờ đang theo dõi Washington sát sao nhằm tìm kiếm bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sự leo thang hoặc thoái lui. Con đường phía trước vẫn mơ hồ, nhưng địa hình thì đầy chông gai.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ