Dù kết quả cuộc bầu cử vẫn còn là ẩn số, song thị trường vay thế chấp và trái phiếu đã bắt đầu phản ứng trước khả năng ngày càng lớn về chiến thắng của Trump vào ngày 5/11 tới. Các chính sách về thuế quan và di cư của ông được dự đoán sẽ đẩy lạm phát lên cao, thậm chí có thể làm suy yếu Fed - cơ quan trung ương đóng vai trò then chốt trong việc kiềm chế lạm phát của đất nước.

Theo số liệu từ Bankrate.com, lãi suất vay mua nhà trung bình kỳ hạn 30 năm đã tăng vọt 45 bps trong tháng qua, chạm mức 7.09% - mức cao nhất kể từ tháng 7. Song song đó, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ 10 năm cũng tăng mạnh 49 bps lên 4.24%, trong khi các chỉ số thị trường về lạm phát kỳ vọng đang có dấu hiệu hồi phục. Mặc dù không thể quy kết mọi biến động này đều do yếu tố chính trị, nhưng không thể phủ nhận rằng chính trị đang đóng vai trò quan trọng trong bức tranh tổng thể này.

Lãi suất tăng cao

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã đưa ra đề xuất táo bạo về việc áp thuế lên tới 60% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và 20% đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác. Đề xuất này đã gây chấn động khi đi ngược hoàn toàn với các nguyên lý kinh tế căn bản, vốn nhận định rằng gánh nặng thuế quan cuối cùng sẽ đổ lên vai người tiêu dùng trong nước và có nguy cơ châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại trả đũa quy mô lớn.

Bên cạnh đó, cựu Tổng thống cũng đưa ra lời hứa sẽ trục xuất hàng triệu người nhập cư không giấy tờ. Nếu gạt sang một bên những tổn thương về mặt nhân đạo do chia cắt gia đình, chính sách này có thể gây ra cú sốc lớn cho thị trường lao động, đặc biệt trong các ngành xây dựng nhà ở và chăm sóc trẻ em. Không chỉ vậy, việc thực thi chính sách này sẽ ngốn hàng tỷ USD từ ngân sách, đồng thời có thể tạo ra tình trạng hỗn loạn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ nền kinh tế vĩ mô.

Một cuộc khảo sát của Wall Street Journal (thực hiện từ 4-8/10) cho thấy 68% các chuyên gia kinh tế dự báo tốc độ tăng giá dưới thời Trump sẽ cao hơn đáng kể so với kịch bản ứng cử viên Kamala Harris của Đảng Dân chủ lên nắm quyền.

Tuy nhiên, những người ủng hộ Trump tại Phố Wall lại cho rằng giới chuyên gia đang đánh giá sai tình hình. Ông Howard Lutnick từ Cantor Fitzgerald LP, đồng chủ tịch nhóm chuyển giao quyền lực của ứng cử viên Đảng Cộng hòa, khẳng định thuế quan chỉ là "con bài đàm phán" và những lo ngại về lạm phát là không có cơ sở. Trong cuộc phỏng vấn với Tổng biên tập Bloomberg News John Micklethwait, chính ông Trump cũng đã ca ngợi thuế quan là "từ đẹp đẽ nhất trong từ điển", đồng thời bác bỏ mọi dự đoán cho rằng các chính sách của ông sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế và túi tiền người dân.

Tuy nhiên, cho dù bạn có tin vào lập luận này thay vì nhận định của đa số chuyên gia đi nữa, thực tế thị trường đã phản ứng: Lãi suất hiện tại đang phản ánh rõ nét sự lo ngại của giới đầu tư. Đây chính là mức lãi suất mà người dân Mỹ sẽ phải gánh chịu trong tương lai gần nếu ông Trump đắc cử - trừ phi ông Trump thay đổi lập trường và trấn an được các nhà đầu tư rằng những tuyên bố trước đó chỉ là chiến thuật tranh cử.

Trên thị trường, mức giá do các công ty hàng tiêu dùng thiết lập một phần được quyết định bởi hiệu ứng kỳ vọng tự thực hiện. Đáng chú ý, những kỳ vọng này - được phản ánh qua thị trường swaps lạm phát - đang phát đi tín hiệu đáng lo ngại về viễn cảnh lạm phát có thể trầm trọng hơn trong tương lai.

Lạm phát kỳ vọng gia tăng

Dĩ nhiên, không ai có thể phủ nhận quyền bất bình chính đáng của người dân về gánh nặng chi phí sinh hoạt hiện nay. Trong 4 năm qua, người dân Mỹ đã phải đối mặt với áp lực nặng nề từ chi phí nhà ở và giá cả hàng hóa leo thang, buộc họ phải làm việc cật lực chỉ để duy trì mức thu nhập thực tế của gia đình không bị tụt lùi so với lạm phát. Do đó, việc cử tri đổ trách nhiệm lên đảng cầm quyền tại Nhà Trắng là điều hoàn toàn dễ hiểu.

Theo quan điểm cá nhân, tôi cho rằng nguồn cơn chính của làn sóng lạm phát đến từ các yếu tố toàn cầu, đặc biệt là sự đứt gãy chuỗi cung ứng và tác động từ cuộc chiến tranh Ukraine - Nga. Nhận định này được minh chứng qua thực tế rằng hiện tượng giá cả tăng vọt không chỉ diễn ra riêng tại Mỹ mà là vấn đề chung của toàn cầu. Tuy nhiên, mỗi người có thể có cách nhìn nhận khác nhau, và những trang sử về giai đoạn này vẫn đang được viết tiếp. Điều cấp thiết lúc này là tìm ra giải pháp để ngăn chặn lịch sử lặp lại.

Mặc dù chưa thể vội vàng kết luận về kết quả cuộc bầu cử, song đáng chú ý là nhiều nhà đầu tư trên thị trường tài chính đã bắt đầu đặt cược vào chiến thắng của Trump. Điều này đòi hỏi chúng ta phải nghiêm túc phân tích những hàm ý ẩn sau các dự đoán này. Bởi lẽ, mức giá và lãi suất mà chúng ta phải đối mặt cuối cùng đều là sản phẩm của quy luật thị trường. Và rất có thể những cử tri ủng hộ Trump với hy vọng được giảm bớt gánh nặng chi phí sinh hoạt có thể sẽ phải đối mặt với một kết cục trái ngược hoàn toàn với kỳ vọng của họ.