Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc, ông Ngô Khiêm, trong cuộc họp báo thường kỳ tại Bắc Kinh hôm thứ Năm, xác nhận rằng hai nước đã có "một số kế hoạch sơ bộ và sắp xếp ban đầu" để tổ chức các cuộc trao đổi quân sự trong thời gian tới. Tuy nhiên, ông không cung cấp thông tin chi tiết mà chỉ nhấn mạnh rằng "các thông tin liên quan sẽ được công bố vào thời điểm thích hợp."

Phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump vừa quay trở lại Nhà Trắng vào tháng trước, đồng thời Bắc Kinh cũng đang tìm cách cân bằng giữa việc duy trì sức ép quân sự trong khu vực và tránh để căng thẳng với Washington leo thang vượt tầm kiểm soát. "Chúng tôi hy vọng quan hệ quân sự giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ có khởi đầu thuận lợi và tiếp tục phát triển ổn định," ông Ngô nói, ám chỉ đến kỳ vọng Bắc Kinh về một giai đoạn mới trong quan hệ quốc phòng song phương dưới nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.

Việc khởi động lại đối thoại quân sự giữa hai siêu cường diễn ra giữa lúc chính quyền Trump tiếp tục có các động thái cứng rắn đối với Bắc Kinh trong một loạt vấn đề kinh tế và công nghệ, từ tiếp cận chuỗi cung ứng chất bán dẫn, hạn chế đầu tư đến các biện pháp thuế quan mới.

Trước các tín hiệu từ Washington, Trung Quốc đã chọn cách phản ứng một cách có tính toán, chỉ áp thuế có chọn lọc nhằm tránh tác động tiêu cực đến nền kinh tế nội địa, đồng thời phát đi thông điệp rằng Bắc Kinh vẫn còn nhiều công cụ trong tay để gây sức ép lên doanh nghiệp Mỹ nếu cần thiết.

Cùng với các diễn biến trong lĩnh vực kinh tế, căng thẳng địa chính trị cũng gia tăng đáng kể trong thời gian gần đây khi Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động quân sự trên biển. Một loạt cuộc tập trận của hải quân Trung Quốc tại các vùng biển khu vực đã làm dấy lên lo ngại từ nhiều nước, bao gồm Đài Loan, Việt Nam, Úc và New Zealand.

Đặc biệt, Biển Đông tiếp tục là điểm nóng khi tuần trước, Philippines cáo buộc một trực thăng hải quân Trung Quốc đã thực hiện "hành động nguy hiểm" gần một máy bay quân sự của nước này. Điều này diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh vẫn kiên trì theo đuổi các yêu sách chủ quyền rộng lớn tại khu vực, bất chấp sự phản đối của các nước láng giềng và Washington.

Tuy nhiên, bất chấp các va chạm gia tăng, cả Bắc Kinh và Washington đều thể hiện mong muốn tránh để căng thẳng vượt quá giới hạn. Tổng thống Trump gần đây đã ám chỉ khả năng đạt được một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc, đồng thời bày tỏ mong muốn được trực tiếp đàm phán với Chủ tịch Tập Cận Bình.

Trong khi đó, các kênh đối thoại về kinh tế cũng được duy trì. Tuần trước, Phó Thủ tướng Trung Quốc Hạ Lập Phong và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã có cuộc trao đổi về những bất đồng thương mại song phương. Đây là tín hiệu cho thấy cả hai bên đều đang tìm cách kiểm soát rủi ro kinh tế giữa bối cảnh cạnh tranh chiến lược vẫn diễn ra gay gắt.

Lần liên lạc công khai gần đây nhất giữa các quan chức quân sự cấp cao của Mỹ và Trung Quốc diễn ra vào tháng 9 năm ngoái, dưới thời chính quyền Biden, khi các chỉ huy phụ trách hoạt động tại Biển Đông tổ chức một cuộc gọi trực tuyến để trao đổi về tình hình khu vực.

Tuy nhiên, kể từ khi ông Trump quay lại nắm quyền, đối thoại quân sự giữa hai nước vẫn chưa có tiến triển rõ rệt. Dù vào đầu tháng 2, ông Trump từng tuyên bố sẽ "sớm" có cuộc điện đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình, nhưng cuộc đối thoại này đến nay vẫn chưa diễn ra.

Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng quyết liệt giữa Mỹ và Trung Quốc, đối thoại quân sự trở thành một công cụ quan trọng để tránh những tính toán sai lầm có thể dẫn đến xung đột. Việc thiết lập lại kênh liên lạc giữa quân đội hai nước không chỉ giúp kiểm soát căng thẳng trong khu vực mà còn góp phần định hình lại cục diện an ninh toàn cầu trong thời gian tới.