Ba tuần sau khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng thực hiện hàng loạt động thái gây chú ý: Cải tổ mạnh chính phủ liên bang, đổi tên Vịnh Mexico, hồi sinh ống hút nhựa và tuyên bố muốn kiểm soát Dải Gaza. Nhưng một vấn đề quan trọng vẫn chưa được giải quyết – lạm phát. Đây là mối quan tâm hàng đầu của cử tri và cũng là yếu tố giúp Trump giành chiến thắng. Một nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ cần nhắc đến lạm phát – điều Trump thường làm – cũng đủ khiến cử tri giảm niềm tin vào chính quyền Biden-Harris.

Quan điểm của công chúng về Trump trong những tuần đầu nhiệm kỳ khá trái chiều. Theo khảo sát của CBS News/YouGov, tỷ lệ ủng hộ Trump đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 53%. Tuy nhiên, 66% người tham gia khảo sát cho rằng ông chưa tập trung đủ vào việc kéo giảm giá cả, trong đó có 48% đảng viên Cộng hòa, 69% cử tri độc lập và 82% đảng viên Dân chủ.

Người Mỹ không nghĩ Trump đang làm đủ để chống lại lạm phát

Kết quả này báo hiệu rủi ro cho Trump và các đồng minh Cộng hòa, đồng thời mang đến cơ hội cho đảng Dân chủ trong nỗ lực tìm cách đối phó ông. Ngày 20/1, Trump đã ký sắc lệnh yêu cầu “tất cả các bộ và cơ quan hành pháp đưa ra biện pháp khẩn cấp để giảm giá cả.” Dù vậy, với khả năng dẫn dắt dư luận, Trump vẫn né tránh đề cập trực tiếp đến vấn đề này – như trong cuộc phỏng vấn với Bret Baier trên Fox News ngay trước trận Super Bowl.

Trong phần mở rộng của cuộc phỏng vấn phát sóng tối thứ Hai, Bret Baier đặt câu hỏi: “Vậy nếu mọi thứ diễn ra theo kế hoạch, ông nghĩ các gia đình sẽ cảm nhận được giá cả giảm xuống, như thực phẩm hay năng lượng, vào thời điểm nào? Hay ông đang nói rằng họ cần kiên nhẫn, vì lạm phát có thể tệ hơn trước khi tốt lên?”

Trump trả lời vòng vo nhưng không hề nhắc đến giá cả hay lạm phát.

“Không, tôi nghĩ chúng ta sẽ trở nên giàu có. Hiện tại chúng ta không thực sự giàu, chúng ta đang nợ 36 nghìn tỷ USD, vì đã để các quốc gia khác lợi dụng,” Trump nói, rồi chuyển chủ đề sang thuế quan. “Chúng ta bị thâm hụt 200 tỷ USD với Canada… Thâm hụt với Mexico là 350 tỷ USD. Tôi sẽ không để chuyện đó xảy ra.”

Trump dường như hiểu sai về thâm hụt thương mại – vốn được xem là dấu hiệu của một nền kinh tế mạnh, khi người tiêu dùng chi tiêu và thúc đẩy tăng trưởng. Thực tế, Mỹ không bị Canada hay Mexico “lợi dụng”, đây là những nền kinh tế nhỏ hơn, cung cấp cho Mỹ dầu, gỗ, rau củ và nhiều hàng hóa khác. Nhưng với Trump, người Mỹ đã bị thiệt thòi và ông là người sẽ đòi lại công bằng.

Dù vẫn duy trì giọng điệu tranh cử về thương mại, Trump gần như không còn nhắc đến việc kiểm soát lạm phát hay giá thực phẩm – một sự thay đổi mà chính ông cũng thừa nhận.

“Tôi nghe nói về từ ‘thực phẩm’ rất nhiều. Tôi từng dùng từ này nhiều trong chiến dịch tranh cử. Từ này nghe có vẻ cũ kỹ, nhưng đó là từ chính xác nhất,” Trump nói khi nhớ lại cách ông đề cập đến lạm phát. “Giá thực phẩm đã tăng vọt. Thịt xông khói đắt chưa từng có… Chúng tôi tiếp quản một mớ hỗn độn.”

Trong khi đảng Dân chủ chưa kịp phản ứng với loạt động thái mạnh tay của Trump sau lễ nhậm chức, họ nhanh chóng chỉ trích việc ông không tập trung vào giảm chi phí sinh hoạt. Thay vào đó, họ cảnh báo rằng các biện pháp thuế quan sẽ khiến giá cả tiếp tục tăng.

“Phản ứng của Trump trước việc hai phần ba người Mỹ cho rằng ông chưa làm đủ để giảm chi phí? Một khoản thuế mới,” Ủy ban Quốc gia Dân chủ viết trong một email.

Tuy nhiên, Trump dường như quyết tâm với chính sách thuế quan, và cử tri cũng đã chấp nhận khả năng giá cả sẽ tăng. Theo khảo sát, 54% người được hỏi tin rằng phải mất từ sáu tháng đến hơn một năm giá thực phẩm mới có thể giảm. Dù giá trứng tiếp tục leo thang – tăng 14% từ tháng 11 đến tháng 12 và dự kiến tăng thêm 20% trong năm nay theo Bộ Nông nghiệp Mỹ – Trump vẫn duy trì tỷ lệ ủng hộ cao. (Nguyên nhân là dịch cúm gia cầm, khiến số lượng gà mái sụt giảm nghiêm trọng, nhưng cả chính quyền Biden lẫn Trump đều ít đề cập đến vấn đề này.)

Trump đã phá vỡ nhiều quy tắc chính trị truyền thống, xây dựng liên minh theo cách riêng và định hình một thực tế mà ông kiểm soát. Xuất hiện dày đặc trên mọi mặt trận, Trump triển khai một chương trình hành động đầy ngẫu hứng nhưng đảm bảo luôn có nội dung thu hút cử tri. (Ghét tiền lẻ, các khóa đào tạo DEI, ống hút giấy? Trump có ngay giải pháp.)

Ông giống như một con bò tót lao vào cửa hàng đồ sứ, khiến hàng triệu cử tri hả hê khi chứng kiến trật tự cũ bị xé nát và giới tinh hoa bị thách thức. Trong mắt họ, giá cả có thể không quan trọng bằng cảm giác Trump đang trả lại công bằng. Đặc biệt nếu lạm phát được diễn giải như một hy sinh tạm thời vì lợi ích quốc gia, đổi lại là lời hứa về sự thịnh vượng sau này. Điều quan trọng hơn có thể là trừng phạt đúng đối tượng—từ công chức liên bang, người nhập cư không giấy tờ, vận động viên chuyển giới cho đến các quốc gia bị cáo buộc lợi dụng Mỹ.

Những tuyên bố cứng rắn mang màu sắc bành trướng, cuộc chiến chống “woke” và cách điều hành đầy quyền lực của Trump sẽ không làm giá thịt xông khói giảm, nhưng lại giúp xoa dịu sự bức xúc của hàng triệu cử tri. Họ có thể đã quen với giá cả leo thang, nhưng giờ đây cảm thấy Trump đứng về phía mình. Và với Trump, đó có thể là tất cả những gì cần thiết.