Sắc lệnh thiết quân luật của người đứng đầu quốc gia không chỉ đặt nền dân chủ vào một thử thách chưa từng có, mà còn diễn ra vào thời điểm vô cùng nhạy cảm khi nền kinh tế đang chịu áp lực tứ bề và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đang quyết liệt đẩy nhanh tham vọng phát triển vũ khí hạt nhân của mình.

Trong tình thế này, sự ổn định chính là điều vô cùng quý giá. Dù vừa thoát khỏi nguy cơ bị luận tội trong gang tấc vào cuối tuần qua với chỉ vài phiếu bầu, nhưng áp lực buộc ông từ chức đang leo thang chóng mặt. Đến ngày thứ Hai, Bộ Tư pháp đã ra lệnh cấm người đứng đầu đất nước xuất cảnh trong thời gian điều tra cáo buộc ông tiến hành một cuộc nổi dậy.

Trong bối cảnh đầy biến động, ông Yoon còn phải đương đầu với hàng loạt thách thức đối với nền kinh tế vốn đã hết sức mong manh. Trong nước, các tổ chức công đoàn từ các nhà máy ô tô, ngành đường sắt, hệ thống trường công và bệnh viện đồng loạt tuyên bố sẽ đình công nếu ông không rời ghế Tổng thống. Song song đó, một nhóm người dân khác đã lên kế hoạch tổ chức các cuộc thắp nến phản đối hằng đêm trước tòa nhà quốc hội, quyết tâm buộc Tổng thống phải từ nhiệm. Những diễn biến này có thể giáng một đòn chí mạng vào nền kinh tế vốn phụ thuộc nặng nề vào thương mại, trong lúc đang phải vật lộn với tình trạng xuất khẩu suy giảm và đà tăng trưởng chậm lại đáng kể.

Kể từ khi nắm quyền năm 2022, ông Yoon đã có những bước đi chiến lược nhằm giảm sự phụ thuộc kinh tế của Hàn Quốc vào Trung Quốc, đồng thời tăng cường quan hệ thương mại với Hoa Kỳ - đồng minh an ninh chủ chốt của Seoul. Vượt qua những mâu thuẫn lịch sử với Nhật Bản, ông đã mạnh mẽ thúc đẩy mối quan hệ đối tác toàn diện với Tokyo trên các lĩnh vực quân sự, ngoại giao và kinh tế. Động thái này nằm trong chiến lược tổng thể của Tổng thống Joe Biden nhằm xây dựng một mạng lưới đồng minh đối trọng với sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh trong khu vực. Tuy nhiên, những thành quả ngoại giao này đang đứng trước nguy cơ tan vỡ khi cuộc rời nhiệm đầy hỗn loạn và không thể tránh khỏi của ông Yoon đang cận kề.

Trên bình diện quốc tế, tình hình đang diễn biến hết sức phức tạp. Cuộc khủng hoảng chính trị, sau hai tuần bùng phát, đang làm suy yếu nghiêm trọng năng lực của chính phủ trong việc điều phối các vấn đề đối ngoại nhạy cảm và ứng phó với những thách thức an ninh quốc gia từ phía bên kia biên giới.

Bức tranh địa chính trị hiện đang vô cùng bấp bênh. Trong khi chiến sự Ukraine vẫn chưa có hồi kết, khủng hoảng tại Trung Đông tiếp tục âm ỉ, thì giờ đây lại nổi lên vấn đề tái thiết Syria. Động thái tập trận quân sự của Trung Quốc trên vùng biển quanh Đài Loan tuần này như một lời cảnh báo đúng thời điểm về nguy cơ xung đột có thể bùng nổ tại eo biển chiến lược này. Song song đó, chuỗi đụng độ ngày càng căng thẳng trên Biển Đông giữa Bắc Kinh và Manila đang khiến giới hoạch định chính sách châu Á đứng ngồi không yên. Trong khi đó, mối đe dọa từ việc Kim Jong Un có thể tiếp tục phóng tên lửa qua không phận Hàn Quốc và Nhật Bản vẫn luôn hiện hữu, với vụ thử nghiệm gần đây nhất diễn ra vào tháng 11, chỉ vài giờ trước thềm cuộc bầu cử Mỹ.

Một khoảng trống quyền lực tại Hàn Quốc là điều tối kỵ đối với Washington trong thời điểm này. Theo báo cáo tháng 7 của Ủy ban Chiến lược Quốc phòng, Mỹ đang phải đối mặt với sự trỗi dậy của một liên minh chống Mỹ, những quốc gia không còn hài lòng với trật tự hiện tại. "Trung Quốc và Nga, với tư cách những cường quốc lớn, đang tìm mọi cách làm suy giảm ảnh hưởng của Mỹ," báo cáo nhấn mạnh. "Họ đang nhắm tới việc nắm giữ quyền kiểm soát lớn hơn tại khu vực của mình so với hiện nay."

Mặc dù Bộ Quốc phòng Hàn Quốc đã xác nhận rằng Tổng thống vẫn nắm giữ quyền tổng chỉ huy các lực lượng vũ trang - nghĩa là trong trường hợp phát sinh bất kỳ biến cố đối ngoại nào, kể cả đe dọa tiềm tàng từ Triều Tiên, ông Yoon vẫn có thẩm quyền đưa ra các quyết định hành pháp.

Tuy nhiên, như nhận định của Chung Min Lee, chuyên gia chương trình Châu Á tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, đây khó có thể là hình ảnh của một quốc gia được điều hành hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh mối quan hệ ngày càng khăng khít giữa Bình Nhưỡng và Moscow đang trở thành một thách thức mới đối với Seoul.

Để đáp lại việc sử dụng lực lượng quân sự từ Bình Nhưỡng, Moscow có thể buộc phải chuyển giao những vũ khí hiện đại hơn cho Triều Tiên, bao gồm máy bay chiến đấu tối tân và công nghệ tên lửa tiên tiến. Theo phân tích của ông Lee, một chính phủ suy yếu trong thời điểm ngày càng nhiều binh sĩ Triều Tiên gia nhập chiến tuyến cùng Nga tại Ukraine, cộng với nguy cơ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung bùng phát trở lại khi Donald Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng, sẽ tạo ra những hệ lụy vô cùng nghiêm trọng đối với Seoul.

Ảnh hưởng chính trị của ông Yoon sụp đổ sau tuyên bố thiết quân luật ngắn ngủi đã làm suy giảm nghiêm trọng vị thế đang lên của Hàn Quốc - vốn được xem là một quốc gia có trách nhiệm trong các vấn đề toàn cầu. Mặc dù đất nước này đã trải qua không ít biến động về chính sách và sự thay đổi người đứng đầu, nhưng Hàn Quốc vẫn luôn được coi là đối tác chiến lược đáng tin cậy của Washington và Tokyo trong khu vực. Tuy nhiên, uy tín này giờ đây đã bị tổn hại nặng nề bởi những hành động thiếu khôn ngoan của Tổng thống.

Phe đối lập đang tận dụng tình hình để thu lợi chính trị. Vào thứ Ba, chủ tịch Đảng Dân chủ Hàn Quốc Lee Jae-myung đã nỗ lực thúc đẩy thông qua một dự luật ngân sách gây tranh cãi, như một động thái phô trương quyền lực nhằm tạo thêm sức ép lên ông Yoon trước thềm một cuộc bỏ phiếu luận tội khác. Thay vì lợi dụng thời điểm nhạy cảm này để tranh giành quyền lực, các đảng phái cần đoàn kết để đảm bảo guồng máy quốc gia vận hành trơn tru và ngăn chặn làn sóng biểu tình lan rộng, tránh việc tê liệt các thể chế như đã từng xảy ra năm 2016 trong cuộc luận tội cựu Tổng thống Park Geun-hye.

Một trong những ưu tiên hàng đầu lúc này là duy trì sự ổn định của các vấn đề an ninh quốc gia cho đến khi tình trạng bế tắc chính trị được tháo gỡ. Chiến lược khôn ngoan trong tình hình này là vừa thúc đẩy hợp tác với chính quyền Trump sắp tới, vừa tận dụng mối quan hệ tốt đẹp mà Seoul đã dày công xây dựng với Tokyo.

Những tính toán sai lầm của ông Yoon đã đẩy người dân Hàn Quốc vào tình thế vô cùng khó khăn và nhiều thách thức, họ đang phải đối mặt với một giai đoạn bất ổn chính trị chưa từng có tiền lệ. Tình cảnh của họ là một minh chứng rằng con đường dân chủ luôn là một hành trình không ngừng hoàn thiện.

* Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả Karishma Vaswani từ tờ báo Bloomberg.