Liên minh châu Âu (EU), đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, tuyên bố sẽ có biện pháp trả đũa sau khi Tổng thống Donald Trump công bố loạt thuế mới nhằm vào khối này, đẩy căng thẳng thương mại toàn cầu lên cao.

Phát biểu tại Nhà Trắng hôm thứ Tư, Trump thông báo áp thuế 20% đối với hàng nhập khẩu từ EU, có hiệu lực từ ngày 9 tháng 4. Ông cáo buộc EU “lợi dụng” Mỹ và gọi điều này là “đáng hổ thẹn.” Ngoài ra, ông còn công bố mức thuế trên 50% đối với hàng hóa từ Trung Quốc.

“Đây là một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế toàn cầu,” Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen phản ứng trong một bài phát biểu hôm thứ Năm. “Chúng tôi sẽ triển khai các biện pháp đối phó để bảo vệ lợi ích kinh tế và doanh nghiệp châu Âu nếu đàm phán không đạt kết quả.”

Các mức thuế đối ứng của Trump nhằm vào các rào cản thương mại mà hàng xuất khẩu Mỹ phải đối mặt, bao gồm thuế quan, quy định nội địa và thuế giá trị gia tăng (VAT). Von der Leyen nhấn mạnh rằng EU có nhiều công cụ để đáp trả, bao gồm thuế trả đũa và các biện pháp nhắm vào ngành công nghệ và dịch vụ của Mỹ.

Tác động kinh tế và phản ứng của EU

Các biện pháp thuế mới của Mỹ có nguy cơ làm chậm đà phục hồi của khu vực đồng euro, vốn đang được Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) dự báo tăng trưởng trong năm nay và năm tới. Trong khi đó, ảnh hưởng đến lạm phát vẫn chưa rõ ràng, khiến ECB chưa thể đưa ra quyết định chính sách cụ thể trước cuộc họp ngày 17 tháng 4.

Bất ổn về chính sách thương mại tăng vọt

Trước đó, Trump đã áp thuế 25% đối với thép, nhôm, ô tô và linh kiện ô tô nhập khẩu. EU đã tuyên bố sẽ đáp trả với gói thuế quan trị giá 26 tỷ EUR (28.1 tỷ USD), dự kiến có hiệu lực vào giữa tháng 4. Trump cũng cảnh báo sẽ tiếp tục nhắm vào các ngành gỗ, dược phẩm và chất bán dẫn.

Theo Bloomberg Economics, “EU sẽ tìm cách đàm phán để giảm thuế của Mỹ. Nếu không đạt thỏa thuận, khối này sẽ tiếp tục trả đũa Washington.”

Trump còn đe dọa áp thuế 200% đối với rượu vang, champagne và đồ uống có cồn từ châu Âu nếu EU tiến hành đánh thuế đối với rượu whiskey Mỹ, dự kiến có hiệu lực vào ngày 14 tháng 4.

Trước tình hình này, Pháp và một số nước EU đã kêu gọi Ủy ban châu Âu cân nhắc sử dụng công cụ chống cưỡng chế – biện pháp thương mại mạnh nhất của khối nhằm đối phó với các hành động thương mại mang tính ép buộc từ nước ngoài. Nếu được kích hoạt, công cụ này có thể dẫn đến các hạn chế thương mại, kiểm soát đầu tư và quyền sở hữu trí tuệ.

Các bộ trưởng thương mại EU dự kiến họp vào ngày 7 tháng 4 để thống nhất biện pháp đối phó với Mỹ. Von der Leyen cam kết sẽ có phản ứng cứng rắn và tương xứng, nhưng vẫn để ngỏ khả năng đàm phán để tránh leo thang căng thẳng.

Cơ hội đàm phán và những tranh cãi xoay quanh thuế quan

Sau tuyên bố của Trump, Bộ trưởng Tài chính Mỹ cảnh báo các nước không nên đáp trả. “Tôi khuyên không nên trả đũa,” Scott Bessent nói với Bloomberg TV. “Miễn là không có trả đũa, đây sẽ là mức thuế cao nhất mà Mỹ áp dụng.”

EU đang xây dựng một bản đề xuất các nhượng bộ để đàm phán với Mỹ, nhằm giảm hoặc dỡ bỏ các mức thuế mới. Bloomberg tiết lộ, các cuộc đàm phán có thể bao gồm thuế quan, đầu tư song phương và việc nới lỏng một số quy định.

Trưởng đoàn đàm phán thương mại EU, Maros Sefcovic, đã gặp các quan chức Mỹ tại Washington tuần trước, trong đó có Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer. Dù không thể ngăn chặn các mức thuế mới, hai bên đã bắt đầu thảo luận về khả năng đạt một thỏa thuận giảm thuế quan.

Ước tính của Bloomberg Economics về các yếu tố có thể dẫn đến thuế quan đối ứng

Các vấn đề phi thuế quan cũng là tâm điểm tranh cãi, bao gồm thuế VAT, thuế kỹ thuật số và các tiêu chuẩn thực phẩm của EU. Trong khi Mỹ cho rằng các rào cản này đang gây bất lợi cho hàng hóa Mỹ, EU khẳng định hệ thống thuế của mình là công bằng và không phân biệt đối xử giữa hàng nội địa và nhập khẩu.

Chính quyền Trump đặc biệt nhắm vào các ngành mà Mỹ cho là đang bị thiệt thòi trong thương mại với EU. Trong khi EU có thặng dư thương mại hàng hóa với Mỹ, khối này cũng nhập khẩu lượng lớn dịch vụ từ Mỹ, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ, thương mại điện tử và mạng xã hội – các ngành vốn có mối quan hệ chặt chẽ với Trump và các cố vấn của ông.

Nước Đức chịu áp lực lớn nhất

Trong số các nước EU, Đức là quốc gia chịu tác động lớn nhất từ thuế quan của Mỹ, với thặng dư thương mại hàng hóa lên tới 92 tỷ EUR vào năm 2024, theo Eurostat. Ngành công nghiệp ô tô, vốn là trụ cột của nền kinh tế Đức, đang đối mặt với áp lực kép từ cuộc chiến thương mại Mỹ-EU và sự suy giảm tại thị trường Trung Quốc.

Bất ổn thương mại có thể cản trở nỗ lực vực dậy nền kinh tế Đức sau hai năm suy thoái, đúng lúc chính phủ của Thủ tướng sắp nhậm chức Friedrich Merz chuẩn bị tăng chi tiêu quốc phòng và đầu tư hạ tầng để thúc đẩy tăng trưởng.