Người đứng đầu một trong những hiệp hội doanh nghiệp quyền lực nhất Nhật Bản đã cáo buộc chính phủ mắc “sai lầm” trong chiến lược đàm phán thương mại với Mỹ, sau khi Tổng thống Donald Trump công bố mức thuế 25% nhằm vào đồng minh châu Á thân cận nhất của Washington.

Ông Takeshi Niinami, giám đốc điều hành tập đoàn Suntory và chủ tịch Hiệp hội Các giám đốc điều hành doanh nghiệp Nhật Bản, cho rằng việc Nhật Bản khăng khăng yêu cầu miễn thuế hoàn toàn đã khiến Tổng thống Mỹ cảm thấy “bị phản bội”. Ông nói thêm rằng lẽ ra Tokyo có thể đạt được mức thuế cơ bản 10% nếu các nhà đàm phán tỏ ra linh hoạt hơn.

“Họ đã đánh giá thấp sự quyết tâm của Trump,” ông Niinami nói với Financial Times hôm thứ Ba. “Họ nghĩ thời gian đứng về phía Nhật. Đó là một sai lầm lớn.”

Ông cho rằng hiện tại Tokyo đang ở thế yếu và có thể buộc phải nhượng bộ lớn để đạt được một thỏa thuận. Niinami cảnh báo rằng thời gian đang thu hẹp để đạt được thỏa thuận trước cuộc bầu cử Thượng viện trong tháng này, khi đảng Dân chủ Tự do của Thủ tướng Shigeru Ishiba có nguy cơ mất quyền kiểm soát.

“Có thể là đã quá muộn,” Niinami nói.

Nhật Bản đã nhanh chóng khởi động các cuộc đàm phán trong năm nay với hy vọng đạt được một thỏa thuận nhanh để được miễn trừ thuế từ Trump. Nhưng hôm thứ Hai, Tổng thống Mỹ đã công bố mức thuế 25% đối với Nhật — cao hơn một điểm phần trăm so với mức công bố ban đầu hồi tháng 4 — sau khi các cuộc đàm phán không đạt tiến triển.

Những phát biểu thẳng thắn hiếm hoi của Niinami được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Trump công bố các mức thuế “có đi có lại” mới đối với một loạt đối tác thương mại ở châu Á, bao gồm Hàn Quốc, Malaysia, Thái Lan và Indonesia. Các mức thuế này — vốn bị hoãn cho đến ngày 9 tháng 7 — sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8.

HSBC cho biết hôm thứ Ba rằng Nhật Bản có thể là nước khó đưa ra nhượng bộ nhất. “Liên minh cầm quyền của Ishiba đang chịu áp lực rất lớn để bảo vệ các nhà xuất khẩu ô tô, nông dân trồng lúa và các nhóm lợi ích quan trọng khác trước cuộc bầu cử Thượng viện đầy tranh cãi vào ngày 20 tháng 7,” HSBC nhận định.

Thông báo về mức thuế được đưa ra sau nhiều tuần đàm phán dường như không hiệu quả giữa Tokyo và Washington, dù cả hai bên đều tuyên bố đã có tiến triển. Tuần trước, Trump cáo buộc Nhật “được nuông chiều” vì từ chối cam kết mua thêm gạo Mỹ hoặc cho phép xe sản xuất tại Mỹ tiếp cận thị trường nội địa.

Niinami cho rằng sự cứng rắn của Nhật Bản — bao gồm cả việc Ishiba từ chối hy sinh nông dân trồng lúa để bảo vệ ngành ô tô — đã lãng phí di sản của cố Thủ tướng Shinzo Abe, người từng duy trì quan hệ thân thiết với Trump trong nhiệm kỳ đầu của ông.

“Trump kỳ vọng rất nhiều vào Nhật Bản nhờ ông Abe, [và tin rằng] Nhật có thể trở thành hình mẫu,” Niinami nói. “Chúng ta cần phải phân tích kỳ vọng đó một cách nghiêm túc.”

Nhật Bản luôn yêu cầu được miễn trừ thuế của Trump, viện dẫn mối “quan hệ đặc biệt” giữa hai đồng minh. Theo các quan chức Mỹ và Nhật, nhà đàm phán thương mại của Tokyo, ông Ryosei Akazawa — người đã có nhiều cuộc gọi và gặp mặt trực tiếp — không được trao quyền nhượng bộ về vấn đề thuế.

Chỉ trích của Niinami được lặp lại bởi David Boling, giám đốc về thương mại châu Á và Nhật Bản tại tổ chức tư vấn Eurasia Group và là cựu quan chức Mỹ từng đàm phán thỏa thuận thương mại với Nhật có hiệu lực vào năm 2020.

“Nhật Bản đã tính toán sai nghiêm trọng khi giữ lập trường cực đoan rằng Mỹ phải xóa bỏ toàn bộ thuế quan. Chiến lược đó là một điều viển vông,” ông nói. “Nếu muốn đạt được thỏa thuận trước ngày 1 tháng 8, Nhật cần thực tế hơn.”

Theo các quan chức Nhật, ông Akazawa đã trao đổi 40 phút qua điện thoại với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick hôm thứ Ba và “luôn sẵn sàng” bay sang Washington để tiếp tục đàm phán.

Ông Masakazu Tokura, Chủ tịch Liên đoàn Kinh doanh Nhật Bản (Keidanren) — một tổ chức vận động hành lang đối trọng với hiệp hội của ông Niinami — từng nói hồi tháng 5 rằng các nhà đàm phán Nhật nên có “một cách tiếp cận khẩn trương nhưng thận trọng bằng cách kiên định, giữ vững lập trường và đàm phán với tinh thần quyết đoán.”

Ông Mitsunobu Koshiba, giám đốc của nhiều công ty lớn tại Nhật, cho rằng các doanh nghiệp Nhật có thể hấp thụ tác động của mức thuế nhờ đồng yên yếu.

“Hiện giờ, tôi sẵn sàng chấp nhận tỷ giá ¥145 để đổi lấy mức thuế này,” ông nói, so với mức khoảng ¥110 mỗi USD trong nhiệm kỳ đầu của Trump.