Các nhà hoạch định chính sách đang phải đổ nhiều tâm sức vào việc tìm hiểu và định hình thời đại mới này, song song với việc nỗ lực không ngừng để điều chỉnh chính sách thích ứng với tình hình mới. Trong bối cảnh này, giới đầu tư buộc phải chuẩn bị tinh thần đối mặt với những biến động khó lường trước.

Thống đốc Ngân hàng Pháp, François Villeroy de Galhau, đã khắc họa giai đoạn mới này bằng những ngôn từ đầy ấn tượng. Đối lập với thời kỳ được mệnh danh là "Đại ổn định", ông nhận định không khí hiện tại đang chuyển mình thành "Đại biến động". Ông còn ví von rằng các nhà hoạch định chính sách giờ đây đã phải rời xa "Khu vườn địa đàng" tươi đẹp. Trong khi đó, Phó Thống đốc BoJ Ryozo Himino cũng đã đưa ra góc nhìn riêng của mình. Trong bài diễn văn tuần trước, ông đã đặt tên cho giai đoạn mới này là "Đại sóng".

Sau khi điểm lại quan điểm của de Galhau và nhắc đến bậc thầy nghệ thuật Katsushika Hokusai, ông Himino đã khéo léo dùng bài phát biểu tại hội nghị các ngân hàng vùng để dọn đường cho khả năng tăng lãi suất. Động thái này gây bất ngờ, bởi vào tháng 12, các quan chức BoJ đã ngầm ám chỉ về một lộ trình thận trọng, từng bước. Bằng việc nhanh chóng điều chỉnh kỳ vọng thị trường, ông Himino đã minh họa sinh động quan điểm về các ngân hàng trung ương trong thời đại mới. Họ giờ đây như những ngư dân giữa biển khơi, phải chấp nhận số phận bị cuốn theo dòng chảy của sóng gió cuộc đời. Qua đó, ông gửi gắm một thông điệp sâu sắc rằng những điều tưởng chừng bất biến trong quá khứ nay đã không còn nguyên vẹn.

Những thách thức hiện tại không chỉ giới hạn trong phạm vi nhóm G7, ngay cả khi các ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới đang phải vật lộn để vượt qua cơn bão tài chính chưa từng có. Nền kinh tế Mỹ đang thể hiện sức sống phi thường, đồng USD tiếp tục khẳng định vị thế thống trị toàn cầu, và không thể không nhắc đến tác động từ nhân vật Donald Trump. Tất cả đều góp phần tạo nên bức tranh phức tạp của thị trường tài chính hiện nay. Trong bối cảnh đó, một nhóm nhỏ các nhà đầu tư trên Phố Wall đang đặt cược rằng Fed không những sẽ gác lại kế hoạch giảm lãi suất năm nay, mà còn có thể đảo chiều tăng lãi suất.

Hai quyết sách tại châu Á tuần qua đã tạo nên những cơn địa chấn trên thị trường. Trong cả hai trường hợp, các nhà hoạch định chính sách đều có những lý lẽ thuyết phục cho những quyết định gây sốc của họ, đồng thời cũng có cơ sở để làm ngược lại. Họ phải đối mặt với nhiều áp lực đan xen, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng. Tại Indonesia, dù các quan chức đã không ngừng nhấn mạnh trong hai tháng qua về ưu tiên ổn định tiền tệ, ngân hàng trung ương nước này vẫn bất ngờ hạ lãi suất điều hành. Ngân hàng Indonesia (BI) đã tích cực can thiệp vào thị trường ngoại hối và trái phiếu nhằm bảo vệ giá trị các tài sản bằng đồng rupiah. Việc cắt giảm lãi suất thường sẽ tạo áp lực lên đồng rupiah. Điều gây bất ngờ không kém là thông điệp từ BI về việc họ đang chuyển hướng sang một chiến lược mới, đặt trọng tâm vào tăng trưởng.

Tại Hàn Quốc, bối cảnh chính trị đang hết sức căng thẳng với cuộc đối đầu giữa vị Tổng thống bị luận tội và quốc hội. Tình trạng này không chỉ gây sức ép lớn lên đồng won mà còn làm suy yếu nghiêm trọng đà tăng trưởng kinh tế. Trong hoàn cảnh này, giới chuyên gia kỳ vọng chính quyền sẽ có động thái nới lỏng chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, trái với mọi dự đoán, họ vẫn quyết định duy trì nguyên mức lãi suất hiện tại. Quyết định này gây nhiều bất ngờ bởi hai lý do chính. Thứ nhất, đồng won đang chịu áp lực nặng nề. Thứ hai, tỷ lệ thất nghiệp đã tăng vọt một cách đáng lo ngại. Những yếu tố này lẽ ra đã đủ sức nặng để thuyết phục chính quyền kích thích nền kinh tế, đặc biệt là sau đợt cắt giảm lãi suất bất ngờ vào tháng 11. Một câu hỏi được đặt ra là nếu họ đã từng cắt giảm lãi suất khi nền kinh tế còn ổn định, tại sao lại không hành động khi nền kinh tế đang bộc lộ rõ ràng các dấu hiệu suy thoái?

Sẽ không có gì đáng trách nếu bạn cảm thấy các chính sách đang rơi vào tình trạng hỗn độn. Tình cảnh này gợi nhớ đến kiệt tác hội họa của Nhật Bản. "Tác phẩm của Hokusai khắc họa hình ảnh những con người nhỏ bé đương đầu với sức mạnh vô song của tự nhiên, tổ tiên chúng ta cùng nhau chống chọi với biển cả dữ dội trên một chiếc thuyền bé nhỏ bị sóng vùi dập," ông Himino chia sẻ. "Tôi không thể đoán định kỷ nguyên nào đang chờ đợi phía trước, nhưng dù có phải là thời đại của Đại Sóng, tôi vẫn hy vọng chúng ta sẽ cùng nhau đứng vững."

Có lẽ ông Himono đang hơi thiên về số phận. Các ngân hàng trung ương đã tích lũy được quyền năng to lớn và họ có trách nhiệm phải truyền đạt chiến lược chính sách quan trọng hơn là những giai thoại hấp dẫn. Về khía cạnh biến động, điều đáng chú ý là ba thập kỷ được nhớ đến như một thời kỳ ổn định cũng từng trải qua những giai đoạn đau thương tột cùng. Trong khi Hoa Kỳ và Tây Âu tận hưởng sự tăng trưởng mạnh mẽ vào cuối thập niên 1990 với lạm phát được kiềm chế, các thị trường mới nổi lớn phải gánh chịu chuỗi khủng hoảng nghiệt ngã. Nhật Bản vật lộn với giảm phát triền miên. Những tháng ngày được ca ngợi ấy không phải lúc nào cũng tươi đẹp như người ta vẫn tưởng.

Thế hệ những nhà hoạch định chính sách đương thời đang phải đương đầu với những thách thức chưa từng có trong lịch sử. Họ không chỉ phải vật lộn với một nền kinh tế toàn cầu mất cân bằng nghiêm trọng, những biến động dữ dội trong chuỗi cung ứng và áp lực từ biến đổi khí hậu, mà còn phải gánh vác trọng trách ổn định giá cả và thúc đẩy tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế. Nhiệm vụ này càng trở nên phức tạp hơn khi công chúng đòi hỏi sự minh bạch tuyệt đối về định hướng chính sách. Đây là hệ quả tất yếu của việc truyền thông đã trở thành một công cụ chính sách quan trọng trong những giai đoạn trước đây, khi mọi thứ còn đơn giản và dễ kiểm soát hơn. Thời kỳ hoàng kim khi các lãnh đạo ngân hàng trung ương nắm giữ quyền lực tuyệt đối, tiêu biểu như thời đại của Alan Greenspan - vị cựu Chủ tịch Fed với biệt danh "Bậc thầy chỉ huy" - giờ đây dường như đã không còn. Thế nhưng, sự thay đổi này có thể là một tín hiệu đáng mừng cho tương lai của ngành tài chính toàn cầu.