Đà giảm lợi suất trái phiếu Trung Quốc diễn ra từ mức 4% vào cuối năm 2020 xuống còn 2.21% vào cuối tuần qua, khi Bắc Kinh cắt giảm lãi suất để thúc đẩy nền kinh tế đang suy yếu và các nhà đầu tư Trung Quốc đổ xô vào các tài sản trú ẩn an toàn. Ngược lại, lợi suất trái phiếu dài hạn của Nhật Bản, vốn mắc kẹt dưới 1% trong nhiều năm, đã tăng lên đạt 2.27%, khi Tokyo bình thường hóa chính sách tiền tệ sau nhiều thập kỷ giảm phát.

Sự chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm của Trung Quốc và Nhật Bản

Các chuyên gia nhận định xu hướng này gợi nhớ về những hồi ức đen tối của cuộc khủng hoảng Nhật Bản những năm 1990, khi bong bóng bất động sản vỡ, kéo theo một thập kỷ tăng trưởng đình trệ. Chỉ số lạm phát lõi của Trung Quốc hiện chỉ ở mức 0.2% so với 2.3% của Nhật Bản, cảnh báo nguy cơ giảm phát đang hiện hữu.

Lợi suất trái phiếu Trung Quốc giảm trong bối cảnh chính phủ Trung Quốc đang ra sức hỗ trợ, cảnh báo nguy cơ đảo chiều thị trường gây bất ổn tài chính. Tuy nhiên, giới đầu tư vẫn lo ngại giảm phát đã bám rễ sâu vào nền kinh tế, khiến các chính sách tài khóa và tiền tệ khó lòng xoay chuyển tình thế, và lợi suất trái phiếu có thể tiếp tục giảm.

Ông John Woods từ ngân hàng Lombard Odier nhấn mạnh: "Xu thế tất yếu của trái phiếu chính phủ Trung Quốc là lợi suất sẽ tiếp tục giảm dần. Vẫn còn nhiều hoài nghi về khả năng các nhà hoạch định chính sách ngăn chặn được áp lực giảm phát."

Các yếu tố địa chính trị, bao gồm khả năng tăng thuế xuất khẩu của ông Donald Trump và sự suy thoái của thị trường bất động sản và chứng khoán, đã đẩy các nhà đầu tư tìm đến những tài sản trú ẩn an toàn.

Mặc dù Bắc Kinh đã triển khai các gói kích thích chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ trị giá 1.4 nghìn tỷ USD, nhưng áp lực giảm phát vẫn chưa có dấu hiệu thuyên giảm. Lợi suất trái phiếu vẫn tiếp tục giảm khi các nhà đầu tư trong nước tìm kiếm các lựa chọn thay thế cho thị trường chứng khoán hoặc bất động sản đang gặp khó khăn của Trung Quốc.

Ông Zhenbo Hou, chiến lược gia về nợ quốc gia tại RBC BlueBay Asset Management, cho rằng chính sách tiền tệ của Trung Quốc có thể "vẫn sẽ nới lỏng trong một thời gian tới", ngay cả khi các biện pháp thúc đẩy thị trường nhà đất và chứng khoán mang lại lợi ích tạm thời cho lợi suất. "Nhật Bản những năm 1990 vẫn là kịch bản tham khảo", ông nói thêm.

So sánh về hiệu suất giữa chỉ số CSI 300 của Trung Quốc và chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản

Bắc Kinh đang nỗ lực ngăn chặn kịch bản "Nhật Bản hóa" thông qua các khoản đầu tư chiến lược vào công nghệ cao, năng lượng xanh và xe điện với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng dài hạn. Chính quyền gần đây cũng đã can thiệp vào thị trường trái phiếu chính phủ để cố gắng đẩy lợi suất trái phiếu dài hạn lên cao hơn và đã cảnh báo các ngân hàng địa phương về "bong bóng" nợ dài hạn có thể dẫn đến khủng hoảng thanh khoản trong hệ thống tài chính. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng để thoát khỏi áp lực giảm phát, Trung Quốc cần những thay đổi cơ bản trong chính sách, nhấn mạnh vào việc thúc đẩy tiêu dùng nội địa và kiểm soát đầu tư.

Xu hướng lợi suất trái phiếu Trung Quốc giảm sâu phản ánh cục diện mới của thị trường tài chính toàn cầu, chịu tác động bởi căng thẳng Mỹ - Trung và nguy cơ giảm phát của nền kinh tế Trung Quốc, theo nhận định của bà Ju Wang, chiến lược gia trưởng tại BNP Paribas. Trong khi phần còn lại của thế giới đối mặt với lạm phát, Trung Quốc lại đang chật vật với bài toán cầu không đủ đáp ứng công suất sản xuất dư thừa.

Giới đầu tư đồng thuận rằng chính phủ Trung Quốc cần hành động mạnh mẽ hơn để xoay chuyển tình thế trên thị trường trái phiếu. Ông Andrew Pease từ Russell Investments cho rằng, việc thoát khỏi áp lực giảm phát đòi hỏi phải thúc đẩy tiêu dùng và giảm đầu tư – một sự chuyển hướng chính sách đầy thách thức đối với Bắc Kinh.