Trên phương diện chiến lược, Trung Quốc có thể tìm cách "mua bảo hiểm" để giảm thiểu cú sốc từ kỷ nguyên Trump 2.0. Cụ thể, họ có thể thắt chặt quan hệ với Liên minh châu Âu và Nhật Bản - hai đối tác thương mại chiếm vị trí thứ hai và thứ tư trong bảng xếp hạng (trong khi Hoa Kỳ đứng ở vị trí thứ ba).

Việc củng cố mối quan hệ này không chỉ đảm bảo cho Trung Quốc duy trì được quyền tiếp cận các thị trường quan trọng, mà còn nâng cao khả năng Brussels và Tokyo sẽ đồng hành cùng Bắc Kinh trong nỗ lực ngăn chặn kế hoạch phá vỡ trật tự thương mại toàn cầu của Trump.

Thế nhưng, những động thái như vậy vẫn chưa được Trung Quốc thực hiện. Thậm chí ngược lại, giới lãnh đạo nước này còn tỏ thái độ cương quyết không nhân nhượng trong việc tránh bị châu Âu áp thuế đối với xe điện nhập khẩu (dù vẫn còn cơ hội cho một thỏa thuận vào phút chót).

Song song với đó, mối quan hệ Trung - Nhật đang trong tình trạng căng thẳng mới sau chuỗi sự kiện các máy bay và tàu chiến Trung Quốc liên tiếp xâm phạm không phận và lãnh hải Nhật Bản.

Thay vì tìm kiếm đồng minh bên ngoài, Chủ tịch Tập Cận Bình đã chọn một hướng đi có thể gọi là "tự lực tự cường" - nghĩa là tận dụng nguồn lực tài chính nội địa và mạng lưới đối tác chiến lược hiện có để ứng phó với những tác động tiềm tàng từ nhiệm kỳ thứ hai của Trump.

Trên bình diện chính sách kinh tế, nhiều khả năng ông Tập sẽ đương đầu với cuộc chiến thương mại mới thông qua một gói kích thích kinh tế quy mô lớn, được hậu thuẫn bởi chính sách tiền tệ nới lỏng và gia tăng vay nợ tài khóa. Cuối tháng 9 vừa qua, Bắc Kinh đã hé lộ một phần chiến lược khi bất ngờ ban hành chính sách tiền tệ nới lỏng mạnh mẽ, khiến giới đầu tư không kịp trở tay. Tiếp đó, Bộ Tài chính đã công bố kế hoạch phát hành trái phiếu dài hạn nhằm ba mục tiêu: hỗ trợ các hộ gia đình thu nhập thấp, bơm vốn cho hệ thống ngân hàng, và tung phao cứu sinh cho ngành bất động sản đang chìm trong khủng hoảng.

Một điểm đáng chú ý là Bắc Kinh đã chủ động giữ kín quy mô của gói tài khóa này. Điều này xuất phát từ quy định pháp lý rằng chỉ có Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc mới có thẩm quyền phê chuẩn việc phát hành nợ công của quốc gia.

Giới đầu tư sẽ phải đợi đến khi Đại hội Đại biểu Nhân dân kết thúc phiên họp định kỳ vào ngày 8/11 mới biết được con số chính xác - chỉ ba ngày sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. (Thông thường, Ủy ban Thường vụ sẽ nhóm họp muộn hơn trong tháng. Việc Bắc Kinh đẩy sớm lịch họp tháng 11 có thể nhằm củng cố niềm tin của thị trường, đề phòng kịch bản Trump chiến thắng.)

Trong lĩnh vực ngoại giao, Chủ tịch Tập Cận Bình đã quyết định thắt chặt hơn nữa mối quan hệ đối tác với Vladimir Putin, bất chấp sức ép ngày càng mạnh mẽ từ phương Tây về việc ngừng cung cấp công nghệ lưỡng dụng cho Nga. Chỉ từ tháng 7 đến nay, ông Tập đã hai lần hội kiến với Putin.

Hiển nhiên, nhà lãnh đạo Trung Quốc tin tưởng rằng "chim trong tay hơn chục chim trên trời" - ám chỉ việc giữ chắc đối tác hiện tại an toàn hơn là theo đuổi hai đồng minh tiềm năng là châu Âu và Nhật Bản. Chiến lược này cũng ít tốn kém hơn: Để xoa dịu châu Âu, Trung Quốc sẽ phải cắt giảm đáng kể sự hậu thuẫn dành cho Nga. Để làm dịu căng thẳng với Nhật Bản, họ buộc phải có những nhượng bộ sâu rộng trong các tranh chấp an ninh và lãnh thổ.

Quan trọng hơn, những nỗ lực ngoại giao này chưa chắc đã mang lại kết quả như mong đợi. Các đồng minh có thể dễ dàng bị Trump tác động thông qua áp lực hoặc lợi ích để đứng về phía Mỹ khi cần.

Quyết định tự bảo vệ mình cũng có thể xuất phát từ nhận định rằng "Trump nói nhiều hơn làm". Nền kinh tế Mỹ có thể phải gánh chịu những tổn thất nặng nề nếu mối quan hệ thương mại với Trung Quốc bị cắt đứt hoàn toàn. Lạm phát sẽ leo thang, trong khi các nhà sản xuất Mỹ sẽ lâm vào tình cảnh khó khăn khi phải tìm nguồn thay thế cho các mặt hàng trung gian nhập từ Trung Quốc trong thời gian ngắn.

Dưới góc độ này, giới lãnh đạo Trung Quốc có cơ sở để xem những đe dọa của Trump như một chiến thuật đàm phán, và vẫn nuôi hy vọng về khả năng đạt được một thỏa thuận nhằm tránh một cuộc chiến thương mại toàn diện. Trong bối cảnh còn nhiều biến số khó lường như vậy, phương án thông minh nhất là kiên nhẫn theo dõi và chờ đợi diễn biến tình hình.

Tuy vậy, chiến lược "tự lực tự cường" này vẫn tồn tại những điểm yếu không thể bỏ qua. Nguồn lực tài chính và tiền tệ của Trung Quốc đang dần bị đẩy tới giới hạn, điều này sẽ thu hẹp đáng kể khả năng ứng phó trước những cú sốc thương mại mới. Trong khi đó, việc cải thiện quan hệ với Liên minh châu Âu và Nhật Bản vốn đã là mục tiêu có giá trị tự thân, đáng lẽ phải được theo đuổi một cách kiên định, độc lập với bất kỳ kịch bản bầu cử nào.

Nhìn từ góc độ chiến lược, mối quan hệ đối tác Trung - Nga có thể không kiên cố như những gì ông Tập hình dung. Nếu Trump thực thi đúng lời hứa về việc chấm dứt viện trợ cho Ukraine và thành công trong việc chia rẽ giữa Putin và Tập, "con chim trong tay" mà Trung Quốc đang nắm giữ có thể vụt bay đi bất cứ lúc nào.

Ở thời điểm hiện tại, những mối lo ngại này dường như chưa đủ sức tạo áp lực lên nhà lãnh đạo Trung Quốc. Ông Tập và bộ máy lãnh đạo nhiều khả năng sẽ chọn thế đối đầu thay vì nhượng bộ trước kỷ nguyên Trump 2.0. Trong bức tranh này, điều duy nhất có thể khẳng định là mối quan hệ Trung - Mỹ sẽ phải trở nên tồi tệ hơn trước khi có thể hướng tới những trang mới tươi sáng hơn.