Nếu một sinh viên trường kinh doanh thiết kế quy trình chuyển giao quyền lực tổng thống Mỹ như một bài tập, người đó chắc chắn sẽ bị điểm liệt. Tại sao? Hệ thống hiện tại tạo ra một nhiệm vụ gần như bất khả thi cho ứng cử viên mới đắc cử.

Trong vòng chưa đầy 75 ngày, tổng thống đắc cử cần bổ nhiệm hàng trăm nhân viên Nhà Trắng, chọn nội các và tuyển hơn 4,000 vị trí. Chính quyền mới cần nhanh chóng chuẩn bị ngân sách và tiếp xúc với các đồng minh. Không có doanh nghiệp nào từng thực hiện việc thay đổi giám đốc điều hành như thế này, và cũng không có quốc gia nào khác tuân theo một quy trình có nhiều khiếm khuyết như vậy.

Cách một ứng cử viên chuẩn bị cho quá trình chuyển giao quyền lực tổng thống là một chỉ báo tốt về khả năng điều hành đất nước của họ. Do đó, việc cựu Tổng thống Donald Trump chưa bổ nhiệm quản lý hoặc nhóm chuyển giao để chuẩn bị cho nhiệm kỳ tổng thống của mình nếu được bầu lại, cũng như chưa công khai thông báo kế hoạch làm điều đó, là cực kỳ thiếu trách nhiệm. Vào thời điểm này cách đây bốn năm, Biden - Harris không chỉ bổ nhiệm các lãnh đạo chuyển giao mà còn có hàng trăm người làm việc toàn thời gian cho công tác lập kế hoạch.

4,000 vị trí cần được bổ sung là các vị trí chính trị, trái ngược với các chức vụ công chức không thay đổi với mỗi chính quyền mới. Những vị trí này có mặt khắp mọi bộ ngành và ở mọi cấp độ: từ Bộ trưởng Bộ Ngoại giao cho đến người soạn thảo các tài liệu báo cáo cho Bộ trưởng Bộ Ngoại giao.

Việc lập kế hoạch chuyển giao thực sự đã được cải thiện kể từ năm 1963, khi Quốc hội thông qua Đạo luật Chuyển giao Tổng thống. Trong những năm gần đây, các ứng cử viên thường bổ nhiệm nhân viên chuyển giao vào mùa xuân của năm bầu cử, thẩm định ứng viên cho các vị trí quan trọng, lên kế hoạch ưu tiên lập pháp, và thậm chí xin giấy phép an ninh cho những người sẽ được bổ nhiệm vào các vị trí an ninh quốc gia. Trong vài tuần tới, cả hai ứng cử viên sẽ được cung cấp ngân sách liên bang, không gian văn phòng chính phủ và công nghệ cần thiết cho đội ngũ chuyển giao của họ.

Cuộc chuyển giao quyền lực tổng thống được coi là ví dụ điển hình nhất diễn ra vào năm 2008, khi Tổng thống George W. Bush đang ở năm cuối nhiệm kỳ. Điều đáng chú ý là bản thân Bush đã trải qua một giai đoạn chuyển giao cực kỳ ngắn sau cuộc bầu cử năm 2000 - chỉ 35 ngày - do phải kiểm phiếu lại ở Florida. Hậu quả là vài tháng sau đó, khi khủng bố tấn công tòa Tháp Đôi và lầu Năm Góc, ông chỉ mới bổ nhiệm được một nửa đội ngũ an ninh quốc gia tại các cơ quan chủ chốt.

Với kinh nghiệm sâu sắc này, vào năm 2008, Bush đã chỉ thị cho Chánh văn phòng Nhà Trắng Joshua Bolten trải thảm đỏ đón chào tổng thống tiếp theo, bất kể đảng phái nào. Bolten làm việc chặt chẽ với cả đội ngũ của John McCain và Barack Obama, đồng thời hướng dẫn các cơ quan liên bang cách sẵn sàng đón nhận tổng thống mới.

Quyết định của Bush hóa ra rất sáng suốt: Đến thời điểm bầu cử, Mỹ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất kể từ đại suy thoái. Sự hợp tác giữa hai đảng - chính quyền sắp mãn nhiệm và đội ngũ Obama sắp nhậm chức - đã cứu vãn ngành công nghiệp ô tô, thông qua các đạo luật khẩn cấp và trấn an thị trường tài chính rằng kế hoạch phục hồi đang được triển khai.

Ngược lại, Tổng thống Jimmy Carter và Bill Clinton đã có những cuộc chuyển giao được lên kế hoạch kém, mặc dù vì những lý do khác nhau. Carter là ứng cử viên đầu tiên phân bổ quỹ và nguồn lực cho việc lập kế hoạch chuyển giao, nhưng ông không nói cho nhân viên chiến dịch của mình về nỗ lực chuẩn bị này, gây ra xung đột ngay sau bầu cử. Trong khi đó, Clinton hành động quá chậm vì ông không muốn bị coi là quá tự tin trước khi thắng cử. Cả hai sau đó đều thừa nhận rằng việc lập kế hoạch chuyển giao kém đã làm chậm trễ năm đầu tiên của họ.

Không có gì ngạc nhiên khi các động thái của Trump lúc nhậm chức và rời khỏi văn phòng được đánh giá là hỗn loạn nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, điều này không phải do nhân sự kém, mà vì bản thân Trump cản trở cả hai quá trình. Tháng 5/2016, Trump bổ nhiệm cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie để điều hành quá trình chuyển giao. Christie đã nỗ lực làm việc rất nghiêm túc và hiệu quả, nhưng lại bị sa thải vài ngày sau cuộc bầu cử. Kết quả là sự hỗn loạn hoàn toàn. Một năm sau khi nhậm chức, Trump mới chỉ bổ nhiệm được một phần tư trong số 1,250 vị trí cần được Thượng viện phê chuẩn, tỷ lệ thấp nhất trong lịch sử hiện đại, cản trở việc quản lý của chính phủ.

Quá trình chuyển giao khi Trump rời khỏi ghế cũng bị ảnh hưởng bởi sự bất ổn - một lần nữa do ông gây ra. Trong giai đoạn chuẩn bị cho cuộc bầu cử 2020, phó chánh văn phòng khi đó của Trump, Chris Liddell, đã đúng đắn tuân theo kịch bản của Josh Bolten năm 2008. Mặc dù Liddell đã làm việc tốt, Trump trì hoãn mọi thứ trong nhiều tuần bằng cách ngăn cản các quan chức cơ quan hợp tác với đội ngũ Biden sắp nhậm chức. Ví dụ, nhân viên của tổng thống đắc cử đã bị cấm nói chuyện với các chuyên gia y tế chính phủ về việc phân phối vắc-xin Covid mới phát triển.

Trong cuộc chạy đua tổng thống lần này, việc Trump chưa thành lập đội ngũ lập kế hoạch chuyển giao có thể khiến ông phụ thuộc nhiều vào hai tổ chức bên ngoài: Dự án Chuyển giao quyền lực nước Mỹ và Dự án 2025 của Quỹ Heritage. (Mặc dù Trump đã tách mình khỏi Dự án 2025, Heritage cho biết họ vẫn tiếp tục tập trung vào các vấn đề nhân sự). Điều này đi ngược lại thông lệ tốt nhất, theo đó ứng cử viên cần có đội ngũ nhân viên riêng để xem xét và thẩm định các quan chức tiềm năng cho Nhà Trắng và cho các vị trí quan trọng trong các cơ quan chính phủ. Đúng là chiến dịch có thể tiếp nhận ý kiến từ các tổ chức đảng phái (và phi đảng phái) cũng như các nhóm lợi ích, nhưng nhân viên chuyển giao vẫn cần đưa ra phán đoán độc lập về các ưu tiên cạnh tranh. Không thể giao công việc nhân sự quan trọng này cho người ngoài.

Nếu Phó Tổng thống Kamala Harris thắng cử, bà có thể học hỏi từ kinh nghiệm của George H.W. Bush - người phó tổng thống gần đây nhất đã trở thành tổng thống. Khi tranh cử để kế nhiệm Tổng thống Ronald Reagan, Bush đã tổ chức một nhóm nhỏ bên ngoài để lên kế hoạch chuyển giao quyền lực. Trường hợp của Harris khác ở chỗ bà bất ngờ phải tham gia cuộc đua rất muộn. Tuy nhiên, bà vẫn có lợi thế là có thể điều hành đất nước với sự kết hợp giữa các lãnh đạo mới và những người đã được ông Biden bổ nhiệm. Bà cũng có lợi thế là đã có một đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm và bộ máy nhân sự của Nhà Trắng. Harris nên nhanh chóng thông báo rằng việc lập kế hoạch chuyển giao đang được tiến hành.

Bất kể quan điểm chính trị như thế nào, tất cả người Mỹ đều được hưởng lợi từ việc lập kế hoạch chuyển giao kỹ lưỡng. Lịch sử cho thấy có mối tương quan chặt chẽ giữa quá trình chuyển giao hiệu quả và nhiệm kỳ tổng thống hiệu quả - và ngược lại. Việc Trump thiếu kế hoạch chuyển giao cho thấy nếu ông ấy thắng cử, tình trạng hỗn loạn trong việc điều hành đất nước sẽ còn trầm trọng hơn.