Trump, một nhân vật nổi bật với phong cách lãnh đạo phi truyền thống, đã không ngừng thu hút sự chú ý từ công chúng và truyền thông. Tuy nhiên, ẩn sau vẻ ngoài bất quy tắc ấy là một nhà lãnh đạo rất dễ đoán, đặc biệt khi xem xét những cam kết mà ông đã liên tục đưa ra kể từ sau thất bại cay đắng trong cuộc bầu cử năm 2020. Một trong những tuyên bố kiên định nhất của Trump là tận dụng toàn bộ quyền lực của hệ thống tư pháp Hoa Kỳ để truy đuổi và trừng phạt các đối thủ chính trị – một ý định không chỉ cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc mà còn nên được hiểu theo đúng nghĩa đen. Hơn nữa, Trump không ngần ngại tái khẳng định quan điểm rằng lòng trung thành của các quan chức trong bộ máy chính phủ cần phải đặt lên cá nhân ông, thay vì những nguyên tắc cốt lõi được quy định trong Hiến pháp Hoa Kỳ. Điều này không chỉ làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về sự xói mòn của các giá trị dân chủ, mà còn đặt ra câu hỏi lớn về tương lai của nền pháp quyền tại một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump không ít lần thể hiện sự thất vọng, thậm chí tức giận, khi những quyết định táo bạo của ông bị ngăn chặn bởi các luật sư chính phủ, quan chức Lầu Năm Góc, hay các cơ quan tình báo. Để tránh lặp lại tình trạng này, Trump đã cẩn thận lựa chọn đội ngũ nhân sự cho nhiệm kỳ hai, ưu tiên những người sẵn sàng thực hiện mệnh lệnh mà không màng đến quy tắc hay tiền lệ. Cựu Bộ trưởng bộ Tư pháp Bill Barr từng tiết lộ rằng Trump, trong nhiệm kỳ đầu, thậm chí đã gợi ý xử tử các đối thủ chính trị. Khi đó, Barr cho biết ông không quá lo ngại bởi tin rằng hệ thống sẽ kiềm chế được những ý định của Trump. Tuy nhiên, sự tự mãn này giờ đây không còn phù hợp.

Quyết định của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ vào tháng 7 năm ngoái đã mở rộng đáng kể quyền lực của Tổng thống, trao quyền miễn trừ gần như tuyệt đối đối với các “hành động chính thức”. Về mặt lý thuyết, điều này có thể bao gồm cả những hành động cực đoan như ám sát đối thủ chính trị. Trong thực tế, rất có khả năng Trump sẽ sử dụng quyền lực này để phát động các chiến dịch pháp lý nhắm vào những người đã từng công khai chỉ trích ông, bao gồm các nhân vật nổi bật như Liz Cheney, cựu nghị sĩ đảng Cộng hòa, hay Mark Milley, cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân.

Ảnh hưởng của Donald Trump không chỉ giới hạn trong phạm vi lãnh thổ Hoa Kỳ mà còn lan rộng với những tham vọng quốc tế gây tranh cãi. Ngay cả trước khi chính thức nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã công khai đe dọa tái chiếm Kênh đào Panama, vốn đã được chuyển giao lại cho chủ quyền Panama từ năm 1999. Đồng thời, ông cũng bày tỏ ý định với Greenland, một vùng lãnh thổ chiến lược thuộc chủ quyền của Đan Mạch. Trong khi các chính quyền trước đây, dù là Dân chủ hay Cộng hòa, đều có lúc lách luật quốc tế để bảo vệ lợi ích quốc gia, chưa có ai thể hiện sự coi thường công khai đối với trật tự pháp lý quốc tế như Trump. Đây là dấu hiệu cảnh báo mạnh mẽ đối với cộng đồng tài chính và doanh nghiệp toàn cầu, rằng một nhiệm kỳ thứ hai của Trump có thể mang đến những chính sách không thể đoán trước và tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn nữa.

Không chỉ chính sách, đội ngũ nhân sự mà Trump đề cử vào các vị trí cấp cao trong chính quyền cũng làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về khả năng định hình tương lai của nước Mỹ và thế giới. Kash Patel, người được chọn làm lãnh đạo FBI, nổi tiếng với sự trung thành tuyệt đối đối với Trump và thậm chí đã từng công bố một “danh sách kẻ thù” mang tính cá nhân. Điều này làm dấy lên mối quan ngại về việc FBI có thể trở thành công cụ để thực hiện các chiến dịch nhắm vào đối thủ chính trị của Trump. Tulsi Gabbard, ứng viên cho vị trí Giám đốc Tình báo Quốc gia, lại có lịch sử ủng hộ chế độ tàn bạo của Bashar al-Assad tại Syria và nhiều lần lặp lại các luận điệu tuyên truyền của Vladimir Putin, đặc biệt trong vấn đề liên quan đến Ukraine. Ở vị trí Bộ trưởng Quốc phòng, Trump đề cử Pete Hegseth, người không chỉ công khai ủng hộ việc thanh lọc hàng ngũ lãnh đạo quân đội mà còn bày tỏ mong muốn thay thế các vị trí chủ chốt bằng những người tuyệt đối trung thành với Trump.

Trong bối cảnh chính trị hiện tại của Hoa Kỳ, Thượng viện đang nổi lên như một tuyến phòng thủ quan trọng trước những tham vọng của Trump, với cấu trúc quyền lực nghiêng nhẹ về phía Đảng Cộng hòa - 53 ghế so với 47 ghế của Đảng Dân chủ. Đây là một tỷ lệ đặc biệt quan trọng, bởi chỉ cần có bốn thượng nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu chống lại là đủ để ngăn chặn một đề cử quan trọng từ phía Tổng thống.

Sức mạnh của cơ chế kiểm soát và đối trọng này đã được minh chứng rõ nét qua trường hợp của Matt Gaetz - người được Trump chọn làm ứng viên đầu tiên cho vị trí Bộ trưởng Tư pháp. Gaetz đã buộc phải rút lui khỏi cuộc đua do không nhận được đủ sự ủng hộ cần thiết từ các thượng nghị sĩ. Sự việc này đã tạo ra một tiền lệ quan trọng, cho thấy khả năng kiểm soát thực sự của Thượng viện đối với các quyết định nhân sự của Tổng thống.

Tình huống này đã tạo ra những kỳ vọng tích cực về vai trò của các nhà lập pháp theo trường phái bảo thủ truyền thống. Họ được kỳ vọng sẽ nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc duy trì nguyên tắc pháp quyền - một yếu tố không chỉ quan trọng đối với hệ thống chính trị mà còn là nền tảng cho sự vận hành hiệu quả của nền kinh tế thị trường Hoa Kỳ. Điều này cho thấy, ngay cả trong môi trường chính trị đầy biến động, vẫn tồn tại những cơ chế hiệu quả để duy trì sự cân bằng quyền lực và bảo vệ các giá trị cốt lõi của nền dân chủ Mỹ.

Bên cạnh vai trò then chốt của Thượng viện, một hệ thống phòng vệ đa tầng đang được kỳ vọng sẽ góp phần kiềm chế những ý định cực đoan từ chính quyền mới của Trump. Hệ thống này bao gồm các tòa án cấp thấp, giới truyền thông độc lập, và đặc biệt là các tổ chức xã hội dân sự. Mỗi thành phần đều có vai trò riêng trong việc giám sát và đối trọng với quyền lực hành pháp, tạo nên một mạng lưới bảo vệ cho các giá trị dân chủ căn bản.

Tuy nhiên, kinh nghiệm từ các nhà lãnh đạo có xu hướng chuyên quyền cho thấy một nghịch lý đáng chú ý: Trump, giống như nhiều nhân vật tương tự, thường tỏ ra e ngại trước những người dám đứng lên đối đầu nhưng lại có thái độ coi thường đối với những kẻ luôn tìm cách xu nịnh và thỏa hiệp. Thực tế đã chứng minh rằng mỗi lần nhượng bộ trước các yêu cầu của Trump chỉ càng khiến ông mạnh dạn đưa ra những đòi hỏi quyền lực lớn hơn.

Hệ thống chính trị và pháp lý của Hoa Kỳ đang đứng trước một thách thức chưa từng có trong lịch sử. Trong bối cảnh này, sự can đảm để đứng lên bảo vệ các nguyên tắc cơ bản và sự kiên định trong việc duy trì các giá trị dân chủ sẽ là những phẩm chất quan trọng nhất. Những phẩm chất này không chỉ cần thiết cho các nhà lập pháp và quan chức chính phủ, mà còn đóng vai trò sống còn đối với mọi công dân trong việc bảo vệ nền móng dân chủ của quốc gia Hoa Kỳ trước những thách thức sắp tới.