Dù nhiều người kỳ vọng kinh tế Mỹ sẽ "hạ cánh mềm", nhưng thị trường cho vay mua xe trị giá 1.6 nghìn tỷ USD đang phát tín hiệu đáng lo ngại. Thị trường này chiếm khoảng 1/4 tín dụng tiêu dùng không thế chấp và đã chứng kiến sự gia tăng các khoản nợ xấu trong ba năm qua. Đến tháng 6 năm nay, số khoản vay quá hạn từ 30 ngày trở lên đã trở lại mức chưa từng thấy kể từ khi Mỹ phục hồi sau cuộc Đại suy thoái năm 2010. Đặc biệt, đối với nhóm khách hàng có tín dụng kém, tỷ lệ quá hạn thậm chí còn vượt mức thời điểm đó. Liệu đây có phải là dấu hiệu của khủng hoảng hay có thể được kiểm soát?

Để tìm câu trả lời, cần xem xét chi tiết từng danh mục cho vay của các tổ chức tài chính. Credit Acceptance Corp., một công ty tài chính chuyên về cho vay ô tô, đã là một trong những tổ chức đầu tiên lên tiếng cảnh báo về rủi ro này. Trong buổi báo cáo thu nhập vào tháng 7, Giám đốc điều hành Ken Booth đã cho biết các khoản vay từ năm 2022 đang hoạt động kém hơn dự kiến và các khoản vay từ năm 2023 cũng đang gặp khó khăn. Cổ phiếu của công ty này sau đó giảm 15%.

Credit Acceptance tập trung vào nhóm khách hàng có tín dụng không cao, nơi tỷ lệ nợ quá hạn thường biến động mạnh. Đến tháng 9, Ally Financial Inc. cũng cho thấy tín hiệu suy giảm tín dụng ngày càng trầm trọng. Cổ phiếu của Ally giảm 18% sau thông tin này. "Trong mảng cho vay bán lẻ ô tô, các vấn đề về tín dụng đã trở nên nghiêm trọng hơn trong quý vừa qua," Giám đốc tài chính Russell Hutchinson chia sẻ tại một hội nghị đầu tư. "Vào tháng 7 và tháng 8, chúng tôi ghi nhận tỷ lệ quá hạn tăng khoảng 20 bps so với dự đoán. Rõ ràng là chúng tôi đang đối mặt với một nhóm khách hàng đang chịu áp lực từ chi phí sinh hoạt và tình hình việc làm đang xấu đi."

Cả Credit Acceptance và Ally Financial đều chỉ ra rằng các khoản vay phê duyệt trong năm 2022 và 2023 là nguồn gốc của vấn đề. Giá xe tăng mạnh sau đại dịch đã khiến người mua phải vay nhiều hơn. Từ tháng 1/2020 đến tháng 9/2023, giá xe trung bình đã tăng 30%, đẩy chi phí trả nợ lên cao. Trong khi các khoản thanh toán hàng tháng chỉ tăng 40 USD trong giai đoạn ba năm trước năm 2020, thì ba năm sau, con số này đã tăng thêm 130 USD, nâng tổng chi phí hàng tháng lên 600 USD, theo dữ liệu từ Fed.

Sau 18 tháng, các khoản vay ô tô được cấp trong quý 1 năm 2023 đã có tỷ lệ nợ quá hạn tích lũy lên đến 7.3%, so với mức trung bình khoảng 6.5% trong giai đoạn 2011-2019. Vì tỷ lệ nợ quá hạn ô tô thường đạt đỉnh khoảng 14%, nên thiệt hại cuối cùng có khả năng sẽ lớn hơn.

Điều đáng lo là nhiều công ty cho vay đã duyệt số lượng lớn các khoản vay trong năm 2022 và 2023. Theo Fed, hơn 160 tỷ USD tín dụng ô tô đã được cấp trong hai năm đó, cao gấp đôi so với 24 tháng trước đại dịch.

Tuy nhiên, mức độ rủi ro không đồng đều giữa các công ty. Ally Financial đã tranh thủ nhu cầu tăng cao. Mặc dù tỷ lệ duyệt vay giảm xuống 30% vào năm 2023 so với 34% năm 2019, Ally vẫn cấp nhiều khoản vay hơn so với năm cuối cùng trước đại dịch để giữ vững vị thế dẫn đầu. Trong khi đó, Credit Acceptance chững lại vào năm 2021 và nửa đầu 2022, nhưng sau đó lại tăng tốc quá nhanh, đạt mức cho vay kỷ lục vào năm 2023. Các ngân hàng truyền thống thì rút lui, nhường lại thị phần.

Capital One Financial là một trong những ngân hàng chọn cách tiếp cận thận trọng. “Hiệu suất tín dụng phụ thuộc vào những quyết định trong nhiều năm qua,” Giám đốc tài chính Andrew Young chia sẻ tại hội nghị tháng 9, nơi Ally Financial đưa ra cảnh báo. “Chúng tôi rất hài lòng với các quyết định đã đưa ra.” Ngân hàng này đã giảm mức cho vay ô tô trung bình xuống còn 6.7 tỷ USD mỗi quý trong năm 2023, so với 7.3 tỷ USD vào năm 2019.

Hiện tại, khi nhiều đối thủ gặp khó khăn, Capital One lại bắt đầu tăng trưởng trở lại. “Chúng tôi lạc quan một cách thận trọng và đang tăng nhẹ khối lượng cho vay,” Young nói. Tình hình hiện nay giống với chu kỳ cho vay thông thường hơn là một cuộc khủng hoảng toàn diện. Nhưng vì khoản vay mua ô tô thường là khoản nợ cuối cùng mà người vay không trả được, các nhà kinh tế đang hy vọng rằng các công ty cho vay ô tô sẽ không gây ra một đợt khủng hoảng lớn.