"Chúng ta đang chứng kiến thời điểm quan trọng khi Trung Quốc cần nghiêm túc đánh giá lại cách thức tương tác với cộng đồng quốc tế," Jens Eskelund, Chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh Châu Âu tại Trung Quốc khẳng định. "Cải cách chính sách công nghiệp là điều bắt buộc."

Phát biểu này được ông Eskelund đưa ra vào đầu tuần, trước thời điểm Phòng Thương mại chính thức công bố báo cáo đánh giá chiến lược "Made in China 2025" - kế hoạch phát triển công nghiệp trọng điểm của Bắc Kinh. Chiến lược này đã thành công trong việc đưa nền kinh tế Trung Quốc vươn tới các lĩnh vực công nghệ cao và sản xuất tiên tiến, nhưng đồng thời cũng gây ra những hệ lụy đáng kể cho thị trường quốc tế khi phải đối mặt với làn sóng hàng hóa giá rẻ từ quốc gia này.

Nhóm EU, với hơn 1,700 thành viên doanh nghiệp, từ lâu đã kêu gọi Trung Quốc cải cách nhiều hoạt động công nghiệp và thương mại then chốt, bao gồm yêu cầu đảm bảo quyền tiếp cận thị trường công bằng cho các doanh nghiệp Châu Âu.

Tuy nhiên, lời kêu gọi mới nhất của họ về việc xem xét lại cách thức Bắc Kinh hợp tác với các quốc gia khác diễn ra trong bối cảnh Washington và Brussels tiếp tục tranh chấp về thuế quan, với một số ý kiến ở Châu Âu đề xuất khối này nên có cái nhìn thực tiễn hơn về hợp tác với Trung Quốc nhằm giảm thiểu rủi ro.

"Vào thời điểm Hoa Kỳ đang tạo ra sự bất định chưa từng có đối với tương lai của các mối phụ thuộc kinh tế toàn cầu, Trung Quốc cần chứng minh với EU rằng quốc gia này sẵn sàng xây dựng mối quan hệ kinh tế EU - Trung Quốc lâu dài và cùng có lợi," báo cáo nêu rõ.

Báo cáo đề xuất "chuyển hướng khỏi khuôn khổ chính sách công nghiệp được điều phối chặt chẽ" và quay trở lại "các cải cách định hướng thị trường mạnh mẽ, cho phép các công ty Trung Quốc và nước ngoài cạnh tranh trên sân chơi bình đẳng."

Chiến lược "Made in China 2025" kéo dài một thập kỷ đã giúp nền kinh tế Trung Quốc vươn lên thống trị một số ngành công nghiệp tiên tiến nhất thế giới, đồng thời làm gia tăng căng thẳng với Washington.

Tính đến năm ngoái, Trung Quốc đã giành vị trí dẫn đầu toàn cầu trong năm trong số 13 công nghệ chủ chốt được Bloomberg Economics và Bloomberg Intelligence theo dõi, bao gồm tấm pin mặt trời, đường sắt cao tốc và pin lithium. Quốc gia này đang theo kịp nhanh chóng trong bảy lĩnh vực khác - trong đó có dược phẩm và trí tuệ nhân tạo.

"Chỉ còn một siêu cường sản xuất duy nhất trên thế giới," Eskelund khẳng định. "Đó là Trung Quốc."

Cuộc chiến thương mại khốc liệt với Hoa Kỳ đang làm phức tạp lộ trình phát triển của Bắc Kinh. Thuế suất đối với hầu hết hàng hóa Trung Quốc đã tăng lên ít nhất 145%, mức có khả năng đẩy xuất khẩu của Trung Quốc vào tình trạng suy giảm trong năm nay và gây tổn hại cho một động lực tăng trưởng quan trọng.

"Một trong những hậu quả của Made in China 2025 là chúng ta bắt đầu thấy các đối tác thương mại phản ứng và chúng ta chứng kiến mức độ căng thẳng gia tăng khá đều đặn trong những năm gần đây," Eskelund bổ sung.

Tuy nhiên, gần ba tháng sau khi Trump bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, nền kinh tế Trung Quốc vẫn hoạt động hiệu quả. Tổng sản phẩm quốc nội của quốc gia này tăng 5.4% trong quý đầu tiên so với cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu chính thức được công bố vào thứ Tư - vượt trội so với ước tính đồng thuận 5.2% của các nhà kinh tế được Bloomberg khảo sát.

Nhóm doanh nghiệp EU cho biết, Trung Quốc nên áp dụng phương pháp tiếp cận có mục tiêu và bền vững hơn đối với sự tự chủ về công nghệ để giảm thiểu tác động tiêu cực ở nước ngoài. Các khuyến nghị dành cho chính phủ Trung Quốc bao gồm:

• Tận dụng các cải cách định hướng thị trường đã thúc đẩy thành công của Trung Quốc trong ba thập kỷ qua, hạn chế sử dụng chính sách công nghiệp từ trên xuống do nhà nước chỉ đạo

• Thay thế các kế hoạch tự chủ bằng việc tập trung vào hành động chính xác và có trọng tâm hơn

• Phát triển thị trường nơi các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có thể an tâm khi thực hiện đầu tư dài hạn

• Tránh làm gia tăng mất cân bằng thương mại EU - Trung Quốc và làm trầm trọng thêm căng thẳng thương mại thông qua các yêu cầu "Made in China"

Bắc Kinh cũng sẽ phải nỗ lực nhiều hơn nữa để thuyết phục các đối tác về lợi ích của việc hợp tác với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, theo Eskelund.

Tuy nhiên, ông nhận định phía Trung Quốc đã nhận thức được rằng tình trạng mất cân bằng thương mại hiện tại không thể duy trì lâu dài.

Về phần mình, Bắc Kinh đã xác định việc mở rộng nhu cầu trong nước là nhiệm vụ kinh tế ưu tiên hàng đầu trong năm 2025 khi quốc gia này tìm cách giảm thiểu tác động của chính sách thuế quan của Tổng thống Trump và đạt được mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng khoảng 5% trong năm nay.