Đình lạm: Kịch bản ‘tốt nhất’ cho kinh tế Mỹ trong cơn bão thuế quan

Đình lạm: Kịch bản ‘tốt nhất’ cho kinh tế Mỹ trong cơn bão thuế quan

Trà Giang

Trà Giang

Junior Editor

09:08 08/04/2025

Trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump áp đặt mức thuế nhập khẩu cao chưa từng có lên hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ, kỳ vọng rằng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ vào cuộc để “cứu nguy” nền kinh tế đang ngày càng trở nên mong manh có thể là quá lạc quan. Câu hỏi đặt ra lúc này không còn là liệu thiệt hại có xảy ra hay không, mà là: mức độ tàn phá sẽ nghiêm trọng đến đâu.

Chính sách thương mại mới của ông Trump có quy mô và mức độ quyết liệt vượt xa nhiệm kỳ đầu tiên. Trung bình, mức thuế trọng số đánh lên hàng nhập khẩu vào Mỹ dự kiến sẽ tăng vọt lên 25% trong năm nay, từ mức dưới 3% trước đó – tức gấp hơn 10 lần so với giai đoạn đầu nhiệm kỳ. Đây là một cú sốc lớn không chỉ đối với chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn đối với nội bộ nền kinh tế Mỹ.

Tác động của làn sóng thuế quan này được dự báo sẽ lan rộng trong vòng sáu tháng tới. Lạm phát hàng năm có thể tăng vọt lên gần 5%, khi giá hàng hóa nhập khẩu bị đội lên và các nhà sản xuất trong nước – được bảo hộ khỏi cạnh tranh quốc tế – tận dụng cơ hội để tăng giá bán. Trong khi đó, nhu cầu tiêu dùng và đầu tư sẽ suy giảm. Doanh nghiệp trì hoãn kế hoạch mở rộng vì không chắc chắn về thời hạn áp thuế, cũng như khả năng bị trả đũa từ nước ngoài. Người tiêu dùng, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp và trung bình – vốn nhạy cảm với giá cả – sẽ buộc phải cắt giảm chi tiêu trước tác động tương đương một đợt tăng thuế quy mô hơn 600 tỷ USD.

Ngay cả khi Quốc hội Mỹ cố gắng bù đắp phần nào thiệt hại bằng các gói giảm thuế khác, thì hiệu ứng cũng sẽ bị chậm trễ và phân bổ không đều. Trong khi đó, các yếu tố cung phía nền kinh tế cũng đang yếu đi. Chính sách nhập cư bị siết chặt khiến nguồn cung lao động giảm sút, trong khi tăng năng suất lại bị kéo lùi do môi trường kinh doanh thiếu ổn định. Tốc độ tăng trưởng thực bền vững của Mỹ có thể chỉ còn khoảng 1% – so với mức 2.5–3% vào năm ngoái.

Kịch bản “lạc quan” nhất có thể xảy ra là tình trạng đình lạm – tức tăng trưởng trì trệ đi kèm lạm phát cao. Nhưng nhiều khả năng, kinh tế Mỹ sẽ rơi vào một cuộc suy thoái toàn diện, đồng thời phải đối mặt với áp lực giá leo thang.

Trong bối cảnh đó, vai trò của Fed bị đặt trong thế khó. Công cụ truyền thống của Fed – tăng lãi suất để kìm lạm phát – sẽ càng khoét sâu thêm suy thoái. Chủ tịch Jerome Powell từng phát tín hiệu rằng nếu lạm phát chỉ mang tính tạm thời và chưa làm thay đổi kỳ vọng dài hạn, Fed có thể chưa cần hành động mạnh. Điều này từng làm dịu tâm lý thị trường trong ngắn hạn. Tuy nhiên, ba lý do khiến kịch bản này không mấy chắc chắn:

Thứ nhất, lạm phát cơ bản của Mỹ đã vượt mục tiêu 2% của Fed trong nhiều năm liên tiếp. Nếu tiếp tục duy trì ở mức cao và còn tăng nhanh, kỳ vọng lạm phát có thể bị “bung neo” – làm giảm hiệu quả của các chính sách tiền tệ.

Thứ hai, bản chất của cú sốc hiện tại – làm giảm năng suất và làm tổn hại tiềm năng tăng trưởng – khiến tác động kéo dài. Thảm họa lạm phát của thập niên 1970 là một ví dụ điển hình: dù trải qua hai đợt suy thoái, lạm phát vẫn bám rễ cho đến khi Fed dưới thời Paul Volcker buộc phải nâng lãi suất ngắn hạn lên gần 20% để kiểm soát.

Thứ ba, hành động của chính Fed cũng ảnh hưởng đến kỳ vọng. Nếu thị trường tin rằng Fed đang “làm ngơ” trước lạm phát để ưu tiên tăng trưởng, niềm tin vào khả năng kiềm chế giá cả của Fed sẽ bị suy giảm – và điều này tự thân sẽ thúc đẩy lạm phát kỳ vọng.

Trong bối cảnh kỳ vọng lạm phát gia tăng, “tỷ lệ hy sinh” (sacrifice ratio) – tức chi phí về mặt thất nghiệp mà nền kinh tế phải trả để hạ lạm phát – sẽ tăng vọt. Như trong khủng hoảng dầu mỏ những năm 1970, tỷ lệ thất nghiệp cần phải tăng thêm 2 điểm phần trăm trong một năm để giảm lạm phát chỉ 1 điểm phần trăm. Điều đó có nghĩa là: suy thoái trở thành lựa chọn duy nhất.

Chính vì thế, Fed sẽ phải hành động cực kỳ thận trọng trong giai đoạn sắp tới. Bất kỳ hành động nới lỏng nào nếu khiến kỳ vọng lạm phát tăng cao, thì sau đó Fed sẽ buộc phải “siết” chính sách mạnh tay hơn – dẫn đến tổn thất nặng nề hơn cho nền kinh tế. Đó là lý do nhiều nhà đầu tư đang quá lạc quan khi tin rằng Fed sẽ nhanh chóng “cứu trợ”.

Thị trường chứng khoán sẽ là nạn nhân đầu tiên trong thế trận “không có lối thoát” này. Nếu doanh nghiệp cố gắng chuyển chi phí thuế quan sang người tiêu dùng, lạm phát sẽ dai dẳng hơn, và Fed sẽ càng ít có động lực để hỗ trợ. Ngược lại, nếu doanh nghiệp “chịu đòn” và không tăng giá, biên lợi nhuận sẽ co hẹp, kéo theo lợi nhuận gây thất vọng. Chưa kể, rủi ro từ các đòn trả đũa thuế quan từ nước ngoài cũng đang rình rập.

Với thị trường trái phiếu, yếu tố then chốt là lộ trình lãi suất ngắn hạn. Hiện tại, thị trường đang kỳ vọng Fed sẽ giảm lãi suất hơn 100 điểm cơ bản trong năm nay. Nhưng khả năng đó chỉ xảy ra nếu kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái rõ rệt. Đây không phải là năm 2019, khi lạm phát thấp cho phép Fed cắt giảm lãi suất như một biện pháp “bảo hiểm”. Giờ đây, quyền năng của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới đã bị giới hạn rất nhiều.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

BoJ thận trọng với chính sách thắt chặt trong bối cảnh lạm phát và rủi ro toàn cầu
Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

BoJ thận trọng với chính sách thắt chặt trong bối cảnh lạm phát và rủi ro toàn cầu

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản dự kiến giữ nguyên lãi suất và xem xét giảm tốc độ thu hẹp mua trái phiếu từ năm tài khóa sau, phản ánh lập trường thận trọng trong quá trình bình thường hóa chính sách. Thống đốc Kazuo Ueda có thể phát tín hiệu bớt ôn hòa hơn, khi áp lực lạm phát trong nước vẫn hiện hữu và bất ổn thương mại toàn cầu có dấu hiệu giảm bớt. BoJ đang điều chỉnh cách truyền đạt chính sách nhằm phản ánh cả rủi ro suy giảm lẫn nguy cơ lạm phát cao hơn kỳ vọng.
Thị trường chứng khoán phản ứng thận trọng trước tiến triển mơ hồ trong đàm phán Mỹ – Trung
Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

Thị trường chứng khoán phản ứng thận trọng trước tiến triển mơ hồ trong đàm phán Mỹ – Trung

Các thị trường giữ thái độ thận trọng khi Mỹ và Trung Quốc công bố khung pháp lý cho thỏa thuận thương mại nhưng thiếu chi tiết cụ thể, khiến nhà đầu tư nghi ngờ về tính bền vững của tiến triển này. Trong khi đó, dữ liệu lạm phát sắp công bố và cuộc đấu thầu trái phiếu 10 năm của Mỹ là những yếu tố được theo dõi sát sao, có thể ảnh hưởng đến kỳ vọng về chính sách của Fed. Tâm lý dè chừng bao trùm cả thị trường chứng khoán, tiền tệ và hàng hóa.
BoJ thận trọng bình thường hóa chính sách, lạm phát lương thực gây áp lực tăng lãi suất
Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

BoJ thận trọng bình thường hóa chính sách, lạm phát lương thực gây áp lực tăng lãi suất

Ngân hàng Nhật Bản nhiều khả năng giữ nguyên lãi suất và giảm tốc độ thắt chặt mua trái phiếu từ năm tài khóa tới, phản ánh sự thận trọng trong lộ trình bình thường hóa chính sách. Tuy nhiên, lạm phát thực phẩm dai dẳng, đặc biệt là giá gạo tăng vọt, có thể buộc BoJ tiếp tục nâng lãi suất sớm hơn kỳ vọng. Thống đốc Kazuo Ueda phát tín hiệu rằng rủi ro lạm phát đang ngày càng được chú trọng, trong bối cảnh sự bất ổn thương mại toàn cầu dần lắng dịu.
USD chững lại khi thị trường hướng sự tập trung về London
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

USD chững lại khi thị trường hướng sự tập trung về London

Đàm phán Mỹ - Trung tái khởi động; triển vọng đạt được thỏa thuận ngày càng rõ nét. Chứng khoán Mỹ biến động trái chiều, nhưng S&P 500 chỉ còn cách đỉnh lịch sử chưa đầy 2%. Dữ liệu yếu từ Anh tiếp tục gây áp lực lên GBP. Giá vàng đi ngang, trong khi bạc nổi bật với đà tăng mạnh.
Đàm phán thương mại Mỹ-Trung tiếp diễn, khoáng sản đất hiếm và hạn chế công nghệ làm nóng cuộc chơi
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

Đàm phán thương mại Mỹ-Trung tiếp diễn, khoáng sản đất hiếm và hạn chế công nghệ làm nóng cuộc chơi

Các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung được nối lại tại London, tập trung vào các hạn chế về công nghệ và xuất khẩu khoáng sản đất hiếm. Trung Quốc đã cấp giấy phép xuất khẩu đất hiếm cho các công ty Hoa Kỳ, thúc đẩy hy vọng về một cuộc đàm phán thương mại đột phá. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Hoa Kỳ đã giảm 40% trong năm nay, làm tăng tính cấp thiết của việc giải quyết căng thẳng thương mại.
Cảnh báo thầm lặng của thị trường: Trái phiếu và vàng tiết lộ điều gì?
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

Cảnh báo thầm lặng của thị trường: Trái phiếu và vàng tiết lộ điều gì?

Chưa bao giờ thị trường lại đòi hỏi các nhà đầu tư phải linh hoạt, tỉnh táo và hiểu sâu về mối liên hệ giữa các loại tài sản như hiện nay. Khi tiền tệ trở nên đắt đỏ, khi trái phiếu phát đi tín hiệu cảnh báo và khi vàng tăng vọt như một phản ứng phòng vệ, thì việc tiếp tục đặt cược mù quáng vào đà tăng cổ phiếu có thể trở thành một chiến lược nguy hiểm. Sự kết hợp giữa hiểu biết kinh tế vĩ mô, phân tích kỹ thuật và đánh giá tâm lý thị trường là chìa khóa giúp nhà đầu tư không chỉ sống sót mà còn tận dụng được những cơ hội ẩn giấu trong cơn biến động.
Thuật toán của trader nhỏ lẻ đang dần trở thành thế lực trên thị trường
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Thuật toán của trader nhỏ lẻ đang dần trở thành thế lực trên thị trường

Trong khi phần lớn thị trường tài chính đang bị chi phối bởi các quỹ đầu tư thụ động, một lực lượng mới đang âm thầm nổi lên: những nhà đầu tư cá nhân sử dụng chiến lược định lượng. Họ không cần nhiều tiền, cũng chẳng phải dân chuyên, nhưng với công cụ hiện đại và tư duy tính toán, họ đang tạo ra ảnh hưởng rõ rệt lên các giao dịch – đặc biệt là ở những mảng như quyền chọn ngắn hạn. Liệu đây có phải là tín hiệu tích cực cho sự cân bằng và minh bạch hơn của thị trường?
Bạc vẫn còn dưới 40 USD — nhưng thời điểm bứt phá không còn xa
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

Bạc vẫn còn dưới 40 USD — nhưng thời điểm bứt phá không còn xa

Trong khi nhiều nhà đầu tư tập trung vào Vàng, cổ phiếu AI và các xu hướng thị trường nóng, bạc âm thầm ghi dấu một trong những bước đột phá mạnh mẽ nhất trong lĩnh vực hàng hóa. Vừa chạm đỉnh trong 13 năm, kết hợp cùng làn sóng bùng nổ AI, cuộc cách mạng năng lượng sạch và thỏa thuận hạ tầng trị giá 3,000 tỷ USD của Trump đang thúc đẩy nhu cầu, các chuyên gia tại GSC Commodity Intelligence gọi đây là “giao dịch bùng nổ và bất đối xứng nhất năm 2025.”
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ