Wang Di, người được Bắc Kinh cử làm đại diện tại Ottawa vào năm ngoái, khẳng định trong cuộc phỏng vấn rằng Trung Quốc luôn tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Canada. Trong khi đó, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã nhiều lần phát biểu rằng quốc gia phương Bắc này nên trở thành tiểu bang thứ 51 của Hoa Kỳ.

"Trung Quốc luôn mong muốn hợp tác với phía Canada, dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, tìm kiếm điểm chung trong khi vẫn duy trì những khác biệt," Wang phát biểu. "Tuy nhiên, Trung Quốc cũng kiên quyết phản đối bất kỳ quốc gia nào lợi dụng Trung Quốc như một quân bài thương lượng khi giao thương với các quốc gia khác."

Canada đã khởi động các cuộc thảo luận thăm dò về hiệp định thương mại tự do với Trung Quốc - đối tác thương mại lớn thứ hai của họ - vào năm 2017, nhưng đã không đạt được tiến triển đáng kể. Quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia trở nên căng thẳng vào năm 2018 khi cơ quan chức năng Canada bắt giữ Meng Wanzhou, Giám đốc điều hành của Huawei Technologies, theo lệnh dẫn độ của Hoa Kỳ tại sân bay chính của Vancouver. Phía Trung Quốc đã giam giữ hai công dân Canada như một hành động trả đũa rõ ràng, và mặc dù tranh chấp đã được giải quyết vào năm 2021, quan hệ giữa hai nước vẫn còn nhiều trở ngại.

Trung Quốc đã chỉ trích mạnh mẽ một điều khoản trong Hiệp định Hoa Kỳ - Mexico - Canada được ký kết trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, yêu cầu các thành viên phải thông báo cho nhau nếu tham gia vào đàm phán thương mại với một nền kinh tế "phi thị trường". Gần đây, Canada đã thể hiện quan điểm cứng rắn hơn về đầu tư và thương mại với Trung Quốc. Canada đã thông báo vào tháng Tám rằng họ sẽ áp dụng mức thuế cao tương đương với chính quyền Biden đối với xe điện, nhôm và thép của Trung Quốc.

Chính sách thuế quan của Canada đã khiến Trung Quốc áp dụng các biện pháp trả đũa đối với hạt cải dầu, thịt lợn và hải sản của Canada trong tháng này, gây ra những tác động kinh tế nghiêm trọng tại khu vực miền Tây Canada.

Canada cũng đã hạn chế đầu tư của Trung Quốc vào các dự án khoáng sản chiến lược, cấm Huawei tham gia vào mạng không dây thế hệ thứ năm và yêu cầu ByteDance, công ty sở hữu TikTok, đóng cửa công ty con tại Canada.

Các biện pháp thương mại của Canada nhằm vào Trung Quốc không giúp họ tránh được sự căng thẳng thương mại từ phía Hoa Kỳ. Chính quyền Trump đã áp đặt thuế 25% lên nhiều mặt hàng Canada và đe dọa sẽ có thêm những biện pháp mạnh hơn trong những ngày tới.

Wang cho biết Trung Quốc và Canada đã có nền tảng vững chắc cho các cuộc đàm phán thương mại từ những thảo luận năm 2017. "Tuy nhiên, để đạt được một thỏa thuận như vậy, cả hai bên cần phải làm việc theo cùng một hướng hướng tới mục tiêu chung," ông phát biểu.

Đồng thời, Canada đang gia tăng năng lực bán năng lượng cho Trung Quốc. Dự án mở rộng đường ống Trans Mountain cho phép xuất khẩu dầu với khối lượng lớn hơn sang châu Á và dự án LNG Canada tại British Columbia sắp đi vào hoạt động, mở ra cơ hội vận chuyển khí tự nhiên hóa lỏng sang Trung Quốc.

Trung Quốc quan tâm đến việc mua thêm dầu và khí đốt từ Canada với điều kiện nguồn cung này đảm bảo chất lượng tốt và giá cả hợp lý, Wang tiết lộ. Nhiều giám đốc điều hành các tập đoàn năng lượng Canada đã đến thăm đại sứ quán để bày tỏ hy vọng về việc tăng cường hợp tác năng lượng giữa hai quốc gia.

"Tuy nhiên, câu trả lời của tôi dành cho họ là các vị không nên làm việc với tôi. Các vị nên làm việc trực tiếp với chính phủ Canada."

Các cuộc đàm phán về hiệp định thương mại tự do giữa Canada và Trung Quốc khó có thể diễn ra khi quan hệ hai nước vẫn còn nhiều trở ngại. Ngoại trưởng Melanie Joly thông báo tuần trước rằng Trung Quốc đã thi hành án tử hình đối với bốn công dân mang hai quốc tịch Canada - Trung Quốc vì các tội danh liên quan đến ma túy.

Wang khẳng định rằng hành động của Trung Quốc không phụ thuộc vào quốc tịch của những cá nhân này. "Miễn là quý vị đã phạm tội trên lãnh thổ Trung Quốc, quý vị sẽ được đối xử công bằng theo pháp luật Trung Quốc," ông nhấn mạnh.

Ông cũng bác bỏ mạnh mẽ những cáo buộc từ các quan chức an ninh Canada tuần này về việc Trung Quốc, cùng với các quốc gia khác như Ấn Độ và Nga, có thể tìm cách can thiệp vào cuộc bầu cử liên bang đang diễn ra tại Canada. Đây là những cáo buộc hoàn toàn bất công, thiếu căn cứ, Wang khẳng định.

Sứ mệnh của Wang tại Canada là tìm kiếm mô hình cùng có lợi cho cả hai quốc gia, và ông đã nhận thấy những tiến triển tích cực - Joly cùng các quan chức khác từ Bộ Ngoại giao Canada đã có nhiều cuộc đối thoại với các đối tác Trung Quốc, ông chỉ ra.

"Trong các cuộc trao đổi với bạn bè Canada từ mọi tầng lớp, mọi lĩnh vực tại đất nước này, tôi đều nghe thấy tiếng nói mạnh mẽ rằng Trung Quốc và Canada cần tăng cường hợp tác," ông chia sẻ. "Nhưng đáng tiếc thay, đồng thời, chúng tôi thường xuyên chứng kiến những biểu hiện thiếu tôn trọng, bôi nhọ và công kích nhằm vào các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc."