Các công ty sáng tạo nhất của Mỹ đã chịu một đòn giáng chưa từng có trong những ngày đầu nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump trên cương vị tổng thống Mỹ. Chỉ cần nhìn vào Apple Inc. Mới từ tháng 12 năm 2024, công ty này còn đạt mức định giá kỷ lục 3.9 nghìn tỷ USD và là công ty giàu có nhất thế giới, giờ đây này đã mất tới 1.3 nghìn tỷ USD, một mức giảm giá trị kỷ lục đối với nhà sáng tạo iPhone 49 tuổi và nhiều hơn cả thị trường chứng khoán của Thụy Điển, Hàn Quốc hoặc Ireland.

Apple không hề đơn độc. Alphabet, Amazon.com, Meta Platforms và Tesla đã mất tổng cộng 2.2 nghìn tỷ USD ngay cả sau khi những người sáng lập và giám đốc điều hành của họ tham dự lễ nhậm chức ngày 20 tháng 1 của Tổng thống thứ 47, một dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy sự ủng hộ trước đó. Giám đốc điều hành Apple Tim Cook đã quyên góp cá nhân 1 triệu USD cho lễ nhậm chức của Trump, một số tiền tương đương với Meta, Amazon và Alphabet (công ty mẹ của Google). Elon Musk của Tesla đã chi ít nhất 288 triệu USD để giúp bầu Trump và các ứng cử viên Đảng Cộng hòa khác vào năm 2024.

Đến đây là hết về chủ nghĩa thân hữu MAGA, hoàn toàn trái ngược với chủ nghĩa tư bản “từ tốt đến vĩ đại”. Chính những công ty này, vốn tăng giá trị hơn 4.5 nghìn tỷ USD dưới thời Tổng thống Joe Biden, đã chứng kiến hơn 2.7 nghìn tỷ USD tài sản tích lũy đó biến mất trong 100 ngày đầu tiên của Trump. Nền kinh tế Mỹ, mà The Economist và Wall Street Journal từng gọi riêng là “Nỗi ghen tị của Thế giới” dưới thời Biden trước khi người Mỹ đi bầu cử vào tháng 11, đang mất đi sự ổn định trong sự hỗn loạn do chiến lược thuế quan vô lý của Trump gây ra. Cổ phiếu và nợ của Mỹ đang kém hiệu quả hơn so với các thị trường cùng loại trên toàn cầu trong năm nay, và USD đã suy yếu so với tất cả 16 loại tiền tệ được giao dịch nhiều nhất thế giới theo dõi bởi Bloomberg.

Người từng hai lần bị luận tội, tội phạm bị kết án và kẻ nổi loạn bị kết luận chịu trách nhiệm về tấn công tình dục chính là người khởi xướng “cách phá hủy 80 năm uy tín trong chưa đầy ba tháng” khi ông đưa nước Mỹ vào giai đoạn “Thế giới thứ Ba hóa”, nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Paul Krugman viết trên Substack tháng trước. “Sự kết hợp giữa lãi suất tăng vọt trong bối cảnh suy thoái và tiền tệ sụt giảm bất chấp lãi suất tăng không phải là điều chúng ta thường mong đợi ở các quốc gia phát triển, chứ đừng nói đến chủ sở hữu loại tiền tệ dự trữ hàng đầu thế giới,” Krugman viết. “Tuy nhiên, đây lại là điều chúng ta thường thấy ở các nền kinh tế thị trường mới nổi. Nghĩa là, các nhà đầu tư đã bắt đầu coi Hoa Kỳ như một nền kinh tế thế giới thứ ba.”

Việc phục hồi từ thảm họa do Trump gây ra này sẽ không hề dễ dàng cũng không nhanh chóng. 125,000 công ty nhập khẩu qua Cảng Los Angeles, cảng biển bận rộn nhất về vận chuyển container cung cấp cho các nhà bán lẻ và nhà sản xuất là tâm điểm của sự gián đoạn thương mại do thuế quan của Trump gây ra. “Chúng tôi có rất nhiều nhà nhập khẩu vừa và nhỏ – đặc biệt là các nhà bán lẻ – đang thực sự bị ảnh hưởng nặng nề,” Gene Seroka, giám đốc điều hành cảng, cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại trụ sở Bloomberg ở New York vào đầu tháng này. “Họ chỉ còn khoảng năm đến bảy tuần tồn kho bình thường. Nếu không có gì thay đổi, chúng ta sẽ bắt đầu thấy ít sự lựa chọn hơn trên kệ cửa hàng và trên các trang web khi chúng ta cố gắng mua sắm trực tuyến. Và điều đó sẽ gây ra tăng giá.”

Mặc dù các cuộc đàm phán thương mại gần đây với Vương quốc Anh và Trung Quốc cho thấy Trump đang cảm thấy áp lực, làm dấy lên một số lạc quan trên thị trường tài chính, nhưng có thể đã quá muộn đối với nền kinh tế. “Việc rút lui này đã không diễn ra đủ sớm để tránh giá cao và hết hàng tồn kho,” Krugman viết trên Substack vào đầu tháng này. “Sự bất ổn do thuế quan tùy tiện, luôn thay đổi của Trump tạo ra cũng gây ảnh hưởng bằng chính những thuế quan đó.” Tỷ lệ suy thoái xảy ra trong vòng 12 tháng tới đã tăng gấp đôi lên 40% kể từ đầu năm, dựa trên một cuộc khảo sát hàng tháng của các nhà kinh tế do Bloomberg thực hiện.

Sự hỗn loạn được phản ánh qua giá cả thị trường biến động. Chỉ số S&P 500 đã giảm mạnh tới 21% trong khoảng thời gian từ ngày 19 tháng 2 đến ngày 7 tháng 4 dựa trên giá trong ngày, một đợt sụt giảm lặp lại hai lần trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, lần đầu tiên khi chỉ số chuẩn giảm 20% từ ngày 21 tháng 9 đến ngày 24 tháng 12 năm 2018, và một lần nữa khi nó giảm tới 35% từ ngày 19 tháng 2 đến ngày 23 tháng 3 năm 2020, theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp. Và trong khi S&P 500 hiện tại cơ bản không đổi trong năm, nó vẫn kém xa mức tăng 10.5% của Chỉ số MSCI All-World Country Index không bao gồm Mỹ.

Thị trường trái phiếu, vốn là những chỉ báo đáng tin cậy nhất về rắc rối trong lịch sử, đang gửi đi một thông điệp tương tự như thị trường cổ phiếu. Chỉ số Bloomberg US Aggregate Index bao gồm chứng khoán chính phủ, doanh nghiệp và các loại chứng khoán thu nhập cố định khác của Mỹ đã tăng 1.81% trong năm nay tính đến thứ Hai, thấp hơn mức tăng 3.71% của Chỉ số Bloomberg Global Aggregate Index. Thay vì hạ thấp chi phí vay mượn cho người Mỹ, các chính sách của Trump đã khiến chúng tăng lên được đo bằng lợi suất trung bình trên trái phiếu Kho bạc Mỹ, vốn đã tăng từ 3.63% vào tháng 9 lên 4.29%.

Các nhà giao dịch ngoại hối đang hoang mang trước hướng đi mà chính quyền Trump đang đưa đất nước, với Chỉ số Bloomberg Dollar Spot Index đo lường diễn biến của đồng bạc xanh so với đồng euro, đồng yên, đồng bảng Anh và tám loại tiền tệ chính khác đã giảm 7.9% từ ngày 13 tháng 1 đến ngày 21 tháng 4. Đây không phải là một diễn biến đáng mừng khi một đồng tiền mạnh là yếu tố then chốt trong nỗ lực của Mỹ nhằm thu hút đầu tư nước ngoài để giúp tài trợ cho khoản thâm hụt ngân sách nghìn tỷ đô la.

Sự sụt giảm mạnh của tài sản tài chính Mỹ trùng hợp với việc các CEO nói với Tạp chí Chief Executive rằng họ dự đoán tình hình kinh doanh sẽ suy giảm 29% trong năm tới, đánh dấu mức thấp nhất của chỉ số này kể từ năm 2012, theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp. Một dấu hiệu đặc biệt đáng lo ngại, chỉ số lạc quan của Liên đoàn Doanh nghiệp Độc lập Quốc gia, vốn luôn ủng hộ chính quyền Đảng Cộng hòa, đã giảm trong mỗi bốn tháng đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai của Trump. Và trái ngược với tinh thần lạc quan, phần khảo sát đo lường kế hoạch chi tiêu vốn đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi bắt đầu đại dịch toàn cầu vào đầu năm 2020 và nỗi sợ hãi chiếm ưu thế.

Rất ít CEO công khai nói nhiều về chính quyền mới khi nền kinh tế Mỹ chuyển từ trạng thái “đáng ghen tị của thế giới” sang nguy cơ suy thoái đang hiện hữu, vốn được coi là khó xảy ra vào cuối năm 2024. Có lẽ sự im lặng xuất phát từ lo ngại bị Nhà Trắng trả đũa. Tuy nhiên, trong các cuộc khảo sát, họ không hề ngần ngại. “Việc thiếu kế hoạch và tính tùy tiện của thuế quan đang giết chết hoạt động kinh doanh,” đó là cách một doanh nghiệp mô tả chính sách thương mại của chính quyền Trump với Ngân hàng Dự trữ Liên bang Dallas trong cuộc khảo sát sản xuất hàng tháng mới nhất được công bố vào ngày 28 tháng 4. “Tất cả chúng tôi đều cảm thấy bế tắc và không chắc tương lai sẽ ra sao,” đó là cách một người khác diễn đạt.

Các giám đốc điều hành hàng đầu của Mỹ vẫn theo luật phải báo cáo cho cổ đông về những gì sẽ xảy ra với họ. Tần suất các thành viên Chỉ số Russell 3000 đề cập đến “suy thoái,” “suy giảm” và “sóng thần kinh tế” trong các cuộc họp công bố lợi nhuận đã tăng gấp đôi trong quý đầu tiên lên 2,167 lần, mức cao nhất kể từ quý 2 năm 2023, theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp.

Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại? Có vẻ như đang làm cho nước Mỹ nhỏ bé đi.