Thế nhưng chỉ sau vài tháng, niềm tin đó đã bị thực tế phũ phàng làm lung lay. Cuộc họp chính sách tiền tệ hôm thứ Năm, vốn được kỳ vọng là sự kiện “yên ả” trong nhiệm kỳ của ông Ueda, lại bất ngờ trở thành một bước ngoặt. BoJ không chỉ giữ nguyên lãi suất mà còn chuyển sang giọng điệu cực kỳ mềm mỏng, thể hiện cái nhìn bi quan về triển vọng đạt mục tiêu lạm phát trong ngắn hạn — yếu tố từng là nền tảng cho việc thắt chặt chính sách giữa lúc nền kinh tế nội địa vẫn èo uột, chưa hề bùng nổ.

Trong báo cáo triển vọng hàng quý công bố cùng ngày, BoJ duy trì quan điểm rằng sẽ tiếp tục tăng lãi suất nếu áp lực giá cả tăng lên đúng như kỳ vọng. Tuy nhiên, ngân hàng này đồng thời đưa ra một lưu ý đáng chú ý: “Xét đến mức độ bất định cực cao về triển vọng thương mại toàn cầu, điều quan trọng là phải xem xét và đánh giá liệu kịch bản lạm phát có thực sự xảy ra, mà không bị chi phối bởi định kiến.” Phát biểu tưởng như nhẹ nhàng ấy lại phản ánh sự đảo chiều về tư duy chính sách: những giả định từng làm nền tảng cho lộ trình nâng lãi suất của BoJ — từ ổn định thị trường đến phục hồi tiêu dùng — giờ đã bị cuốn trôi bởi những bất ngờ từ chính sách thuế quan của Washington.

Bằng chứng rõ ràng nhất về tình trạng bấp bênh chính là việc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) buộc phải cắt giảm mạnh dự báo tăng trưởng kinh tế cho năm tài khóa 2025, từ 1.1% xuống chỉ còn 0.5% — một bước lùi đáng kể chỉ sau ba tháng. BoJ công khai thừa nhận rủi ro đối với cả tăng trưởng và lạm phát đều đang có xu hướng xấu đi trong vòng hai năm tới, đe dọa lật đổ toàn bộ lộ trình bình thường hóa chính sách tiền tệ.

Giới phân tích tài chính cho rằng BoJ đang tự đẩy mình vào thế khó nếu vẫn khăng khăng theo đuổi chiến lược "tăng lãi suất đón đầu." Thống đốc Ueda trước đây nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đi trước để tránh kịch bản bị buộc phải tăng lãi suất dồn dập như Fed hay ECB từng phải thực hiện sau cú sốc lạm phát hậu COVID. Tuy nhiên, theo các nguồn tin nội bộ, động lực thực sự đằng sau quyết định này lại xuất phát từ cuộc đánh giá chính sách tiền tệ mà ông chủ trì vào tháng 12/2023: theo đó, BoJ kết luận rằng việc đưa lãi suất trở lại mức dương là cần thiết để tạo dư địa cắt giảm khi chu kỳ suy thoái tiếp theo xuất hiện — một bước chuẩn bị mang tính chiến lược dài hạn hơn là phản ánh thực tế áp lực lạm phát.

BoJ từ lâu đã nổi tiếng với việc thường xuyên chọn sai thời điểm trong chu kỳ chính sách: hoặc thắt chặt tiền tệ ngay trước khi suy thoái toàn cầu ập đến, hoặc quá dè dặt khi cần những biện pháp quyết liệt. Dù vậy, ông Ueda vẫn có thể tự an ủi rằng mình đã thành công đưa chính sách tiền tệ tiến xa hơn bất kỳ người tiền nhiệm nào trong hai thập kỷ qua.

Tuy nhiên, triển vọng phía trước đang trở nên mờ mịt. BoJ buộc phải thừa nhận lạm phát có nguy cơ chững lại khi các yếu tố đẩy giá — như chi phí nhập khẩu và giá gạo — đang giảm tốc đáng kể. Đồng thời, đà phục hồi kinh tế nội địa cũng suy yếu rõ rệt, khiến mối liên kết "lương–giá" mà BoJ kỳ vọng sẽ kích hoạt vòng xoáy lạm phát tích cực trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Khi doanh nghiệp Nhật bắt đầu chùn tay trong kế hoạch đầu tư và mở rộng, làn sóng tăng lương cũng khó có thể duy trì được đà tăng, kéo theo mục tiêu lạm phát bền vững 2% tiếp tục bị đẩy lùi vô thời hạn.

Ông Ueda vẫn khẳng định đây chỉ là một “bước dừng tạm thời,” chứ không phải sự kết thúc của chu kỳ tăng lãi suất. Tuy nhiên, thị trường trái phiếu dường như đã nghĩ khác. Nhiều nhà đầu tư đánh giá đây có thể là tín hiệu BoJ đang kết thúc chu kỳ siết chặt và chuẩn bị bước vào giai đoạn "chờ và quan sát."

Và nếu kịch bản tồi tệ nhất về thương mại toàn cầu xảy ra — với rủi ro từ cuộc chiến thuế quan ngày càng leo thang dưới thời Trump — có lẽ ông Ueda sẽ cảm thấy nhẹ nhõm vì đã để ngỏ cánh cửa giảm lãi suất. Trong một thế giới đầy bất ổn, linh hoạt và thực dụng dường như đang thay thế cho những học thuyết kinh điển mà BoJ từng kiên định.