Trung Quốc đã cắt giảm lãi suất cho vay chuẩn lần đầu tiên kể từ tháng 10 vào thứ Ba, đồng thời các ngân hàng quốc doanh lớn cũng đồng loạt hạ lãi suất tiền gửi. Động thái này là một phần trong nỗ lực nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ căng thẳng thương mại với Mỹ và hỗ trợ đà phục hồi kinh tế đang gặp nhiều khó khăn.

Việc giảm lãi suất, vốn được thị trường dự báo từ trước, nhằm kích thích tiêu dùng và thúc đẩy tín dụng trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang đối mặt với áp lực tăng trưởng chậm. Đồng thời, động thái này cũng giúp bảo vệ biên lợi nhuận của các ngân hàng thương mại đang ngày càng bị thu hẹp.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) thông báo lãi suất cho vay cơ bản (LPR) kỳ hạn một năm đã được hạ 10 bps xuống còn 3.0%, trong khi LPR kỳ hạn 5 năm – mức tham chiếu quan trọng cho các khoản vay thế chấp – cũng được giảm cùng mức xuống 3.5%. Hầu hết các khoản vay mới và dư nợ tại Trung Quốc đều dựa trên LPR một năm.

Quyết định giảm lãi suất được đưa ra chỉ vài giờ sau khi năm ngân hàng quốc doanh hàng đầu, gồm Ngân hàng Công Thương, Ngân hàng Nông nghiệp, Ngân hàng Xây dựng, Ngân hàng Trung Quốc và Ngân hàng Truyền thông, đồng loạt hạ lãi suất tiền gửi từ 5 đến 25 bps đối với một số kỳ hạn, theo dữ liệu từ các ứng dụng ngân hàng di động. Động thái này được kỳ vọng sẽ mở đường cho các ngân hàng nhỏ hơn thực hiện điều chỉnh tương tự trong thời gian tới.

Ngay sau thông báo, cổ phiếu nhóm ngân hàng đã ghi nhận phản ứng tích cực, với chỉ số ngành ngân hàng CSI tăng 0.7%, vượt trội so với chỉ số tổng hợp Shanghai Composite.

Theo ông Marco Sun, chuyên gia kinh tế trưởng tại MUFG Bank (China), việc cắt giảm lãi suất lần này chủ yếu nhằm hỗ trợ hoạt động tín dụng và kích thích tiêu dùng. Tuy nhiên, ông dự báo PBoC có thể tạm ngừng hành động trong thời gian tới, trừ khi các rủi ro địa chính trị gia tăng đáng kể và làm suy yếu triển vọng phục hồi kinh tế.

Phục hồi vẫn còn mong manh

Đây là một phần trong loạt chính sách được PBoC và các cơ quan quản lý tài chính công bố trước thềm các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ vào đầu tháng, cho thấy thiện chí từ Bắc Kinh trong việc giảm căng thẳng với Washington và ổn định môi trường kinh tế trong nước.

Trong bối cảnh đó, một số ngân hàng đầu tư quốc tế đã nâng dự báo tăng trưởng của Trung Quốc trong năm nay, sau khi Bắc Kinh và Washington đạt được thỏa thuận tạm hoãn áp thuế trong vòng 90 ngày. Dù vậy, nhiều chuyên gia vẫn cảnh báo rằng chặng đường phía trước còn nhiều thách thức.

Ông Ting Lu, kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc tại Nomura, nhận định: “Chúng tôi vẫn cho rằng rất khó để Bắc Kinh đạt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% nếu không tung ra một gói kích thích quy mô lớn.” Theo ông, việc chiến tranh thương mại hạ nhiệt phần nào giúp Trung Quốc có thêm thời gian, nhưng cũng đồng nghĩa với việc áp lực thúc đẩy cải cách và kích thích mạnh tay hơn có thể suy giảm.

Dữ liệu kinh tế gần đây cho thấy đà phục hồi vẫn thiếu vững chắc. Đầu tư vào lĩnh vực bất động sản – vốn là động lực chính của tăng trưởng – không ghi nhận thay đổi trong tháng 4 so với tháng trước, kéo dài tình trạng trì trệ suốt gần hai năm, bất chấp hàng loạt biện pháp hỗ trợ từ chính phủ. Trong khi đó, lợi nhuận của các doanh nghiệp công nghiệp trong tháng gần nhất cũng sụt giảm mạnh hơn kỳ vọng, cho thấy áp lực tiếp tục đè nặng lên nền kinh tế.

Lợi nhuận ngân hàng Trung Quốc tiếp tục chịu áp lực trong bối cảnh lãi suất giảm

Việc cắt giảm lãi suất tiền gửi vào thứ Ba được xem là một bước đi mang tính phòng ngừa, theo ông Xing Zhaopeng, chiến lược gia cấp cao về Trung Quốc tại ANZ. Ông cho rằng động thái này nhằm hỗ trợ biên lãi ròng của các ngân hàng thương mại và chuẩn bị cho các chính sách tiếp theo. Ông Xing dự đoán Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục hạ lãi suất một lần nữa vào cuối tháng Bảy.

Chung quan điểm, ông Nicholas Zhu – nhà phân tích tại Moody’s – nhận định Trung Quốc đang bước vào giai đoạn kéo dài của mặt bằng lãi suất thấp. Việc giảm chi phí huy động vốn (tức lãi suất tiền gửi) sẽ giúp các ngân hàng phần nào bù đắp tác động từ việc lợi suất tài sản suy giảm, trong bối cảnh họ vẫn được kỳ vọng đóng vai trò hỗ trợ nền kinh tế thực.

Các ngân hàng quốc doanh lớn đã từng hai lần hạ lãi suất tiền gửi vào tháng 7 và tháng 10 năm ngoái, sau các đợt cắt giảm lãi suất cho vay của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc. Trong năm 2023, hệ thống ngân hàng đã có tổng cộng ba đợt điều chỉnh lãi suất tiền gửi để thích ứng với môi trường lợi nhuận ngày càng suy giảm.

Báo cáo kết quả kinh doanh quý đầu năm 2024 của năm ngân hàng lớn cho thấy một số đơn vị ghi nhận lợi nhuận giảm, phản ánh tác động kéo dài từ sự suy yếu của nền kinh tế. Biên lãi ròng – chỉ số quan trọng đo lường mức sinh lời từ hoạt động tín dụng – đã giảm xuống mức thấp kỷ lục 1.43% trong quý I năm nay, theo dữ liệu chính thức.

Các chuyên gia phân tích tại China International Capital Corporation (CICC) dự báo biên lãi ròng của các ngân hàng thương mại có thể tiếp tục giảm thêm 10–15 bps trong năm nay. Nguyên nhân là do áp lực cạnh tranh ngày càng lớn giữa các ngân hàng trong việc cung cấp các khoản vay lãi suất thấp, trong khi nhu cầu tín dụng của nền kinh tế vẫn chưa phục hồi mạnh mẽ.