Hai nhà lãnh đạo đã gặp mặt trực tiếp lần đầu tiên sau một năm vào thứ Tư theo giờ địa phương tại San Francisco bên lề hội nghị Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương.

“Chúng tôi quay trở lại trao đổi trực tiếp, cởi mở và rõ ràng hơn,” Biden nói trong cuộc họp báo sau cuộc hội đàm.

Trung Quốc đã tiến hành các cuộc tập trận quân sự quanh Đài Loan, trong khi hải quân nước này đang tiến hành các hoạt động gây hấn ở Biển Đông nhằm đối đầu với Philippines khi cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền lãnh thổ.

Mỹ muốn khôi phục liên lạc quân sự, đặc biệt là sau một số sự cố suýt va chạm khi tàu Trung Quốc suýt va chạm với tàu hải quân Mỹ.

“Những tính toán sai lầm quan trọng của cả hai bên có thể gây ra rắc rối thực sự với một quốc gia như Trung Quốc hoặc bất kỳ nước lớn nào khác,” Biden nói trong cuộc họp báo sau hội nghị.

Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã từ chối cuộc gọi với người đồng cấp Mỹ vào đầu tháng 2 sau khi phát hiện một khinh khí cầu được cho là do thám của Trung Quốc bay trên không phận Mỹ. Sự cố khinh khí cầu đã khiến chuyến đi rất được mong đợi của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tới Trung Quốc bị trì hoãn hơn 4 tháng.

Vào tháng 6, Bộ trưởng Quốc phòng của cả hai nước đã tham dự hội nghị thượng đỉnh an ninh thường niên ở Singapore, nhưng họ không có cuộc gặp chính thức nào.

Cuối cùng, khi Blinken đến thăm Trung Quốc, ông nói rằng ông đã “liên tục” nêu lên nhu cầu liên lạc trực tiếp giữa quân đội hai nước nhưng không thể khôi phục các cuộc đàm phán quân sự.

Trung Quốc vẫn chưa bổ nhiệm bộ trưởng quốc phòng sau khi cách chức tướng Li Shangfu mà không đưa ra lời giải thích vào cuối tháng 10.

Một quan chức cấp cao của Mỹ nói với các phóng viên sau hội nghị thượng đỉnh Biden-Xi, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin sẽ gặp người đồng cấp Trung Quốc khi Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc được chọn.

Là một phần của thỏa thuận, các chỉ huy quân sự cấp cao của Mỹ bao gồm cả lực lượng Thái Bình Dương ở Hawaii sẽ gặp gỡ với các đối tác Trung Quốc, quan chức này cho biết.

Quan chức này cho biết, hai nước cũng có kế hoạch thiết lập các phương thức để những người lái tàu thảo luận về các sự cố và có thể là các biện pháp giải quyết tốt nhất.

Theo bản dịch của CNBC, một thông tin được truyền thông nhà nước Trung Quốc công bố cho biết thêm việc nối lại các cuộc đàm phán quân sự như vậy là “trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng”.

Vấn đề về Đài Loan

Tại cuộc họp báo, Biden nhắc lại quan điểm của Mỹ rằng Đài Loan sẽ duy trì chủ quyền của họ, bất chấp tuyên bố phản bác của Trung Quốc.

Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã chỉ ra trong cuộc họp song phương rằng Đài Loan luôn là "vấn đề quan trọng và nhạy cảm nhất" trong quan hệ Trung Quốc - Hoa Kỳ. "Chúng tôi duy trì thỏa thuận về chính sách Một Trung Quốc và tôi không có ý định thay đổi điều đó, và điều mà chúng tôi đã thảo luận," ông nói. Ông nói trong bản báo cáo rằng Trung Quốc "nghiêm túc" đối với những tuyên bố tích cực mà Hoa Kỳ đã đưa ra trong cuộc gặp giữa ông với Tổng thống Biden năm ngoái tại Indonesia.

Truyền thông nhà nước đưa tin: “Mỹ nên sử dụng các hành động cụ thể để phản ánh lập trường không ủng hộ ‘Đài Loan độc lập’, ngừng trang bị vũ khí cho Đài Loan và ủng hộ sự thống nhất hòa bình của Trung Quốc. Trung Quốc cuối cùng sẽ được thống nhất và chắc chắn sẽ được thống nhất.”

Họ coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình và không có quyền tiến hành quan hệ ngoại giao một cách độc lập. Mỹ công nhận Bắc Kinh là thủ đô duy nhất của Trung Quốc nhưng vẫn duy trì quan hệ không chính thức với Đài Loan, một hòn đảo tự trị dân chủ.

AI, fentanyl và nhiều hơn thế nữa

Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng cho biết hai bên đã nhất trí thiết lập đối thoại liên chính phủ về trí tuệ nhân tạo, thành lập nhóm công tác về kiểm soát ma túy, gia tăng các chuyến bay giữa hai nước vào năm tới và mở rộng trao đổi trong các lĩnh vực như giáo dục, kinh doanh và văn hóa.

Quan chức chính quyền cấp cao của Mỹ cho biết Trung Quốc đã có hành động ngăn chặn đối với gần 24 công ty sản xuất tiền chất của fentanyl - một loại thuốc gây nghiện dẫn đến sử dụng quá liều và tử vong ở Mỹ.

Biden cho biết sau hội nghị rằng hai nhà lãnh đạo đã đồng ý rằng việc sản xuất fentanyl cần phải được “hạn chế một cách nghiêm ngặt”.

Tuy nhiên, về trí tuệ nhân tạo, quan chức này cho biết còn quá sớm để hai nhà lãnh đạo đưa ra tuyên bố chung và lưu ý sự cần thiết phải ngăn chặn việc sử dụng AI không đúng cách trong các hoạt động quân sự hoặc hạt nhân.

Thương mại và các biện pháp trừng phạt

Chính quyền Biden đã công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và trừng phạt đối với các công ty Trung Quốc trong nỗ lực nhằm hạn chế sự đóng góp của các công ty Mỹ vào công nghệ để hỗ trợ quân đội Trung Quốc.

Ông Tập nhấn mạnh các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, đánh giá đầu tư và trừng phạt trong cuộc họp, đồng thời kêu gọi Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và cung cấp môi trường không phân biệt đối xử cho các công ty Trung Quốc.

Quan chức chính quyền cấp cao của Mỹ cho biết, Biden cũng nêu ra những khó khăn xung quanh vấn đề quấy rối du lịch tại Trung Quốc và việc kinh doanh của nước này không còn được chào đón như trước đây.

Nhưng nhìn chung, quan chức này mô tả hội nghị này mang tính cá nhân hơn lần gần đây nhất mà hai nhà lãnh đạo gặp nhau.

Trong một bài đăng trên X, trước đây gọi là Twitter, Biden gọi ngày gặp ông Tập là “một trong những cuộc thảo luận mang tính xây dựng và hiệu quả nhất mà chúng tôi từng có”.

“Chúng tôi đã xây dựng nền tảng trong nhiều tháng ngoại giao giữa hai nước và đã đạt được tiến bộ quan trọng.”