Liệu Công đảng Anh đang đánh mất mục tiêu phát triển kinh tế?

Liệu Công đảng Anh đang đánh mất mục tiêu phát triển kinh tế?

Trà Giang

Trà Giang

Junior Editor

14:26 15/05/2025

Nhìn lại với tầm nhìn rõ ràng hơn, bản ngân sách mà Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves trình bày vào mùa thu năm ngoái có thể được coi là một sai lầm nghiêm trọng đến mức đáng bị cách chức. Reeves đã bỏ qua những lời cảnh báo từ các chuyên gia kinh tế về việc không nên đặt gánh nặng thuế gia tăng quá nặng nề lên cộng đồng doanh nghiệp.

Bà cũng phớt lờ những cảnh báo rằng tầng lớp siêu giàu không chỉ đang phô trương rỗng tuếch khi đe dọa chuyển tài sản ra nước ngoài - mà thực sự sẵn sàng thực hiện điều đó. Thế nhưng, với thái độ kiêu ngạo của kẻ biết tuốt, bà đã không lắng nghe và xuống tay thực hiện chính sách theo ý mình.

Điều gì đã cứu Reeves khỏi số phận sa thải? Đầu tiên, một cuộc thay đổi bộ trưởng tài chính giữa chừng có thể đã gửi đi tín hiệu hoảng loạn đến các nhà đầu tư vốn đã bất an, mặc dù chính những quyết định vay mượn táo bạo của bà là nguyên nhân chủ yếu tạo ra sự lo lắng này. Thứ hai, và có lẽ quan trọng hơn, trong số hơn 400 nghị sĩ Đảng Lao động, khó có thể tìm được ai có thể xử lí vị trí này tốt hơn. Qua cơ chế loại trừ, Reeves vẫn giữ được ghế.

Về mặt tổng thể, quyết định này có thể được coi là hợp lí. Tuy nhiên, chính thời điểm này đòi hỏi chúng ta phải bỏ đi những lời hứa hão rằng Đảng Lao động đặt tăng trưởng kinh tế lên trên hết. Đây từng là tôn chỉ được nhắc đi nhắc lại trước và sau chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử mùa hè năm ngoái. Nhưng với thời gian, phát ngôn này ngày càng trở nên hiếm hoi. Các dữ liệu kinh tế - từ thị trường lao động suy yếu đến những chỉ số khác - liên tục chế nhạo lời hứa này. Còn hành động của chính phủ lại càng mâu thuẫn hơn nữa.

Tuần này, Keir Starmer tuyên bố kế hoạch thắt chặt chính sách nhập cư. Một số khía cạnh của kế hoạch này có thể được coi là hợp lí và cần thiết. Tuy nhiên vấn đề nằm ở chỗ, điều này tạo thêm một vòng gánh nặng mới lên vai các nhà tuyển dụng - những người vốn đã phải gánh chịu sự gia tăng chi phí bảo hiểm xã hội quốc gia. Đây chính là mâu thuẫn rõ ràng: một bên tuyên bố tăng trưởng là ưu tiên số một, một bên lại tải thêm gánh nặng lên doanh nghiệp chỉ vì muốn cạnh tranh với Nigel Farage về vấn đề nhập cư.

Tháng trước, cựu Thủ tướng Tony Blair đã lên tiếng cảnh báo về chi phí kinh tế khổng lồ mà các mục tiêu giảm phát thải carbon đang tạo ra cho nước Anh. Phản ứng từ Downing Street là một lời mắng khiển Blair mà không thể bác bỏ hoàn toàn quan điểm của ông. Một lần nữa, chúng ta thấy sự mâu thuẫn: tăng trưởng được tuyên bố là ưu tiên hàng đầu, nhưng mục tiêu "phát thải ròng bằng không" (net zero) cũng được đặt ở vị trí tương đương.

Nhưng có lẽ sai lầm lớn nhất - điều có thể trở thành cái giá đắt nhất của Đảng Lao động - là kế hoạch sắp tới nhằm áp thêm một loạt quy định mới lên môi trường làm việc, bên cạnh những quy định liên quan đến di cư đã được đề cập. Khác với việc tăng thuế, vốn có thể biện minh dựa trên tình hình tài chính công ảm đạm, những quy định mới này thực sự không có lí do bức thiết nào. Động lực thúc đẩy duy nhất là mong muốn giữ cho các tổ chức công đoàn hài lòng - một ưu tiên khác cùng tầm quan trọng với tăng trưởng kinh tế trong mắt chính phủ.

Đây chính là vấn đề cốt lõi: một chính phủ với nửa tá "ưu tiên số một" khác nhau. Nếu tăng trưởng không còn là mục tiêu tối quan trọng, thì vấn đề không nằm ở việc Starmer và Reeves đã cố tình lừa dối dân chúng. Những lời hứa của họ có thể chân thành vào thời điểm được đưa ra. Giống như tất cả các đảng phái dành nhiều năm trong ghế đối lập, Đảng Lao động đơn giản chỉ đánh giá thấp mức độ phức tạp của những cuộc đánh đổi khi nắm quyền.

Trách nhiệm thực sự thuộc về những ai đã tin tưởng vào lời hứa này mà không có sự hoài nghi cần thiết. Tôi chưa bao giờ thấy một chính phủ mới nhậm chức nào được giám sát lỏng lẻo như chính phủ Starmer. Việc Đảng Lao động không chọn tăng trưởng thay vì đáp ứng các áp lực chính trị ngắn hạn hay các nhóm lợi ích ưa thích là điều hoàn toàn có thể dự đoán được - đặc biệt khi những thời khắc quyết định thực sự đến.

Bởi vì Đảng Bảo thủ thường cầm quyền trong thời gian dài và có xu hướng để lại ấn tượng tồi tệ vào cuối nhiệm kì, các khuyết điểm văn hóa riêng của Đảng Lao động hiếm khi được công chúng ghi nhớ rõ ràng. Khuyết điểm chính là sự thiếu hiểu biết sâu sắc về đời sống bên ngoài khu vực công, phong trào công đoàn và thế giới các cơ quan bán tự trị (quango). Thực tế là có rất nhiều doanh nghiệp hoạt động với biên lợi nhuận mỏng manh, và việc tăng bảo hiểm xã hội quốc gia sẽ xóa sạch lợi nhuận này - điều này quả thực là một "khám phá" mới mẻ ngay cả với những nhân vật am hiểu nhất trong phe trung tả của Đảng Lao động.

Xét đến cùng, chính trị Anh hiện tại chỉ là cuộc chọn lựa giữa các hình thức an ủi khác nhau cho mức sống đình trệ. Bạn muốn chủ quyền quốc gia và cảnh quan nông thôn không bị xây dựng lung tung? Hãy bầu cho Đảng Bảo thủ. Bạn ưa thích khu vực công được tài trợ tốt hơn và chương trình nghị sự khí hậu không thể xâm phạm? Đảng Lao động sẽ đem lại những liều thuốc giảm đau đó. Ngay cả Reform UK tự xưng là "thân doanh nghiệp" cũng chủ yếu khai thác vấn đề nhập cư và các nguyên nhân văn hóa khác thay vì tập trung vào tăng trưởng thực sự.

Đến một lúc nào đó, chúng ta phải thừa nhận rằng cử tri thực sự muốn điều này. Sự "tiết lộ" sở thích của họ đối với những thứ khác ngoài tăng trưởng không phải là đặc trưng riêng của nước Anh. Hãy quan sát phần lớn Tây Âu và bạn sẽ thấy xu hướng tương tự. Điều này thậm chí có thể mang lại một sự bình yên xã hội mà chúng ta sẽ chỉ nhận ra giá trị khi nó biến mất. Hoa Kỳ từng là hiện tượng tăng trưởng, nhưng điều đó có vẻ không mang lại lợi ích rõ ràng nào cho chính trị của họ. Dù vậy, ít nhất chúng ta cần nhìn nhận thực tế một cách minh bạch. Chính phủ này nên là chính phủ cuối cùng hứa hẹn đặt tăng trưởng lên hàng đầu mà không làm dấy lên tiếng cười mỉa mai toàn quốc.

Vậy có phải chúng ta sẽ chìm đắm trong sự trì trệ mãi mãi? Thực ra, vẫn còn một tia hy vọng le lói. Starmer thường có khuynh hướng đi đến đúng vị trí, chỉ là muộn. Ông đã loại bỏ Jeremy Corbyn khỏi phong trào Đảng Lao động, sau hàng năm vận động để biến Corbyn thành thủ tướng. Về các vấn đề giới tính và văn hóa khác, ông hiện sẵn sàng thách thức cánh tả cứng, khi phe này đã bắt đầu thất thế. Trong thời kì đỉnh cao của "woke", gần như không thể tìm thấy bóng dáng ông dù có dùng đèn pha.

Vì vậy, hãy để tôi dự đoán một cuộc lột xác phút chót khác. Vào cuối nhiệm kì quốc hội này - một nhiệm kì hứa hẹn sẽ trở thành thất bại kinh tế, Starmer sẽ thực hiện những cải cách quyết liệt để thúc đẩy tăng trưởng. Những cải cách này sẽ bao gồm một số hoặc tất cả các điều sau: làm dịu mục tiêu net zero, tiến một bước lớn về phía Liên minh Châu Âu, thay đổi hệ thống thuế để thu hút tài sản di động quay trở lại Anh, tạo ra hàng loạt ngoại lệ cho các luật lao động mới, và thậm chí có thể lặng lẽ đảo ngược những hạn chế nhập cư mà ông vừa tuyên bố.

Những chính sách này có thể đủ sức kích thích tinh thần doanh nghiệp để giúp Đảng Lao động vượt qua cuộc bầu cử tiếp theo. Hoặc, như tôi đã nghi ngờ từ trước khi Starmer được bầu, đây chỉ là một trong những giai đoạn lịch sử khi một thay đổi lớn trong tâm lý công chúng sắp diễn ra, nhưng chưa thực sự đến. Trong những thời điểm như vậy, điều tối đa mà một nhà lãnh đạo có thể làm là chuẩn bị nền tảng. Những rung chuyển đầu tiên của chủ nghĩa Thatcher đã bắt đầu dưới chính phủ Đảng Lao động đi trước bà. Phần lớn những gì chúng ta gọi là "Reaganomics" đã được khởi xướng dưới thời Jimmy Carter. Starmer mang trên mình dấu ấn của một vai trò lịch sử tương tự. Ông có thể cuối cùng sẽ thực sự đặt tăng trưởng kinh tế lên trên hết - nhưng sẽ quá muộn đối với bản thân ông và cả một thế hệ đồng bào đã bị lãng quên.

Financial Times

Broker listing

Cùng chuyên mục

Dầu giảm mạnh nhờ hy vọng Mỹ-Iran, đà tăng chứng khoán chững lại
Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

Dầu giảm mạnh nhờ hy vọng Mỹ-Iran, đà tăng chứng khoán chững lại

Giá dầu giảm gần 4% do kỳ vọng thỏa thuận hạt nhân Mỹ-Iran có thể làm gia tăng nguồn cung toàn cầu. Cổ phiếu dầu khí, trái phiếu các nước sản xuất dầu và cả đồng USD đều chịu áp lực. Trong khi đó, sau chuỗi tăng mạnh nhờ kỳ vọng thương mại, thị trường chứng khoán tạm chững lại trước các dữ liệu kinh tế sắp công bố và phát biểu của Chủ tịch Fed Powell.
Có phải đã quá muộn để cứu nền kinh tế Mỹ khỏi suy thoái?
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

Có phải đã quá muộn để cứu nền kinh tế Mỹ khỏi suy thoái?

Mọi bằng chứng đều cho thấy rằng việc phục hồi sau thảm họa thuế quan của Trump chắc chắn sẽ không dễ dàng cũng chẳng nhanh chóng. Các công ty công nghệ tưởng chừng như bất khả chiến bại cũng phải oằn mình trong một giai đoạn chưa từng có trong lịch sử. Các công ty vừa và nhỏ cũng khổ sở không kém trong một nền kinh tế bị thiệt hại nặng nề.
Tehran đưa ra kế hoạch hợp tác hạt nhân với Washington và các đồng minh Mỹ ở Trung Đông, liệu có khả thi?
Ngọc Lan

Ngọc Lan

Junior Editor

Tehran đưa ra kế hoạch hợp tác hạt nhân với Washington và các đồng minh Mỹ ở Trung Đông, liệu có khả thi?

Tổng thống Donald Trump, hiện đang trong chuyến công du Trung Đông, liên tục khẳng định sẽ "rất hài lòng" nếu có thể đạt được thỏa thuận với Iran. Trong khi đó, Iran cũng khát khao một thỏa thuận như vậy để tránh bị Israel tấn công và thoát khỏi sức ép kinh tế từ các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc sẽ được khôi phục trong năm nay.
Quan chức cấp cao Mỹ - Trung tiếp tục đối thoại thương mại tại Hàn Quốc sau thỏa thuận giảm căng thẳng thuế quan
Quỳnh Chi

Quỳnh Chi

Junior Editor

Quan chức cấp cao Mỹ - Trung tiếp tục đối thoại thương mại tại Hàn Quốc sau thỏa thuận giảm căng thẳng thuế quan

Đại diện thương mại Mỹ và Trung Quốc đã tiến hành vòng đàm phán mới tại Hàn Quốc vào hôm thứ Năm, chỉ vài ngày sau cuộc gặp then chốt tại Thụy Sĩ dẫn đến thỏa thuận tạm hoãn một số biện pháp thuế quan trong khoảng thời gian 90 ngày.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ